Istorijska čitanka

Krv vezala vere
Srpski pesnik Omer-beg Sulejmanpašić zapamćen je po rodoljubivom žaru, pesmama koje su izazivale političke potrese, ali i prema neobičnoj porodičnoj istoriji
Među pesnicima poznatim kao Srbi muslimanske vere posebno mesto pripada pusacOmer begu Sulejmanpašiću-Despotoviću, koji je živeo od 1870. do 1918. godine. Bio je najpoznatiji prema svom osobenom rodoljubivom žaru koji izbija iz gotovo svakog njegovoga stiha, kao i po tome što su pojedine njegove pesme u bosanskohercegovačkoj sredini, a i šire, izazivale prave političke potrese, ali je bio zanimljiv i prema svom poreklu. Kada je njegova pesnička zvezda sinula u Sarajevu, u tom sjaju blistala je i njegova porodična istorija.

Supruge naših kneževa i kraljeva ostavile su veliki trag u istoriji zemlje

Jelena Petrović

Karađorđeva supruga je opisana kao skromna, povučena i vrlo vredna žena, i gostoljubiva domaćicaNema pouzdanih podataka o tome kad se Karađorđe oženio Jelenom, ćerkom Nikole Jovanovića, starešine nekoliko sela u Šumadiji.

Prema jednoj verziji događaja, naknadno zapisanoj, Karađorđe je Nikolu i njegovu maloletnu ćerku spasao od napada Turaka, pa se ljubav tako rodila. Prema drugoj, manje romantičnoj, Karađorđe, već čuven po prekoj naravi, kad mu je došlo vreme da se ženi, jednostavno je otišao u kuću Jelene, čuvene po lepoti, i zaprosio je, a niko nije smeo da mu kaže „ne“.

Završna faza potpunog rimokatoličenja Zapadne Hercegovine, započeta u petnaestom, dogodila se u dvadesetom veku. U toku dva svetska rata, i u versko-građanskom ratu koji se vodio od 1991. do 1995. godine rimokatolici su, predvođeni svojim biskupima i sveštenstvom, narodnim prvacima i institucijama kojima je duh zadahnula Rimokatolička crkva, nasiljem (pokoljima i progonima) izbrisali i poslednje oaze srpskog pravoslavnog naroda, koji je još u sedamnaestom i osamnaestom veku činio većinu stanovništva ovih prostora. I u Zapadnoj Hercegovini, koja se najduže opirala Rimskoj crkvi i koja je od svih dalmatinskih priobalnih region poslednja pokatoličeni, ponovio se onaj svojevrsni fenomen: prvo je, prešavši iz pravoslavlja u rimokatoličanstvo, srpsko pravoslavno stanovništvo promenilo veru, a onda su krajem devetnaestog veka rimokatolički sveštenici, uz pomoć austrougarske države, Srbe rimokatolike preimenovali u Hrvate, stvorivši ujedno od njih najfanatičnije protivnike Srba i pravoslavlja.

Srbi iz Hrvatske ili brisanje jedne velike priče

Šta je Hrvatska dobila, i da li je uopšte nešto dobila, proterivanjem pola miliona Srba? Ili je možda nešto izgubila? Nad ovim i sličnim pitanjima u državi stvorenoj od strane Tuđmana i HDZ-a odavno niko ne gubi vreme. Srba u Hrvatskoj gotovo da nema, svedeni su na nivo „kućnih ljubimaca“ (termin Žarka Puhovskog) i to je za prosečnog Hrvata-kakvih je, kažu ispitivanja, najmanje 90 odsto – činjenica pred kojom su manje važne sve ostale nacionalne i državne dileme.