Dušan Subotić
(Gradiška, 11. februar 1884 — Banja Luka, 5. maj 1941)
Bio je sveštenik Srpske pravoslavne crkve i narodni poslanik u pet navrata u Narodnoj skupštini Кraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Кraljevine Jugoslavije. Ubijen je od strane ustaša zajedno sa banjalučkim vladikom Platonom Jovanovićem u okolini Banjaluke, a SPC ga je uvrstila u red sveštenomučenika.
Petar Jagodić Kuridža
(Bilišani kod Obrovca, oko 1666 — Zadar, 9. IV 1749)
Narodni sveštenik Petrove crkve iz Biovičina Sela, rodom iz Bilišana. Godine 1704. u martu - ispred Petrove crkve, počela je Bukovička buna, koju generalni providur u Dalmaciji, Marin Zane, karakteriše kao 'revoluciju Morlaka Zadarskog kraja'.
DUŠAN KAŠIĆ je rođen 1. maja 1914. u Velikom Grđevcu od oca Ljubana (1880-1953) i majke Evice (1888-1966) rođ. Pokrajac iz Donje Kovačice. Dolazak Kašića na prostor Bilogore nije dovoljno istražen, dok na osnovu porodične predaje Pokrajaca njihov dolazak datiramo u prvu polovinu XIX v. iz ličkog sela Raduč, gdje je rođen i Milutin, otac Nikole Tesle.
Makarije Krneta
Makarijevo najznačajnije ktitorsko djelo jeste zvonik postavljen unutar kompleksa manastira Krke. Na mjestu vlastitog postriga dao je uz pomoć i, svakako, saglasnost tadašnjeg arhimandrita Nikanora Bogunovića Skočića sagraditi razmjerno monumentalno djelo čiji je neposredni izvođač bio kamenosečac Sava Papić iz Mostara.
Vojislav Bilbija
(Bosansko Grahovo, 1942)
Vojislav Bilbija je protojerej-stavrofor, starešina Roterdamske parohije Zapadno-evropske eparhije Srpske pravoslavne crkve, arhijerejski namesnik za Holandiju, ikonopisac, pojac, stomatolog u penziji, nekadašnji zapaženi karatista.
Mitropolit Sava Kosanović
Sava Kosanović je rođen 14/27. januara 1839. godine na praznik Svetog Save. Rođen je u selu Miljanićima u Banjanima, u istočnoj Hercegovini (danas Crna Gora), u imućnoj seljačkoj porodici od oca Kika i majke Cvijete. Kao dete ostao je bez oca koji je poginuo u borbi sa Turcima, tako da je brigu oko Save preuzela je majka.
Danilo Jakšić
(1751-1771)
Danilo Jakšić rođen je u Srpskim Moravicama na Božić 1715, od oca Milete i majke Stojne. Još kao dečak odlazi u manastir Gomirje. Izgleda da je u to vreme duhovni život u Gomirju bio na visini.
Milan Radeka
(Mekinjar kod Udbine, 1897 – Karlovac, 21. jul 1982)
Sveštenik (protojerej-stratofor), vjeroučitelj i istoričar.
Milan Radeka je rođen 1897. godine u Mekinjaru na Krbavi u Lici. Sin je Nikole i Ane, rođene Potkonjak. Od 1899. godine živio je u Karlovcu, gdje je i proveo veći dio života. U Karlovcu je završio srpsku osnovnu školu (1903-1907) i gimnaziju s maturom (1907-1915).
Đakon Avakum
Knešpolje, 1794. – Beograd, 1814.
Đakon Avakum ili Sveti đakon Avakum, prepodobni mučenik, rođen je 1794. godine u Knešpolju kod manastira Moštanice. Kršteno ime mu je bilo Lepoje, dok prezime nije sačuvano.Krv hrišćanskih mučenika se obilno lila od dana kada je srpski narod prosvećen svetim krštenjem, pa sve do danas. Čitava jata svetih duša, nekada veća a nekada manja, uzletala su u nebesku Srbiju, ubeljena krvlju Jagnjetovom i svojom.
Petar Rađenović
(Krnjeuša,1885. – Šabac,1942.)
Sveštenik Srpske pravoslavne crkve i izdanak Bosanske Krajine, predstavlja svetlo i veliko ime u srpskoj nauci. Za njega je rad na etnografskom polju bio stvar nacionalnog dostojanstva i beskompromisne društvene angažovanosti.
Gerasim Petranović
(Šibenik, 23. april 1820 – Kotor, 18. april 1906)
bio je episkop bokokotorski i dubrovački (1874–1906). Doktorirao je teološke i pravne nauke.Osnovnu školu završio je u svom rodnom mjestu, Šibeniku, na italijanskom jeziku kod tamošnjih franjevaca.
Patrijarh Josif Rajačić
(Lučane kod Brinja, 20. jul 1785. — Sremski Karlovci, 13. decembar 1861.)
Josif Rajačić, arhimandrit gomirski, vladika šibenski i vršački, mitropolit karlovački i patrijarh srpski rođen je 20. jula 1785. u Lučanima (Gornjim), Brinje, od oca sveštenika lučanskog prote Luke, unuka slavnog sveštenika Janka, i majke Vasilije rođene Čudić.
Stojan Šobot
(Debelo Brdo, 1740 - Debelo Brdo, 1830)
Prvi katihizis kod Srba u Gornjoj Krajini napisao je korenički proto Stojan Šobot još 1772. godine, dakle prije Rajićeva katihizisa.Stojan Šobot rodio se u Debelom Brdu, u otočkoj regimenti, Zađakonjen je 25. marta 1762, a za sveštenika rukopoložen 25. marta 1764. godine od vladike Jakšića postao je paroh u Debelom Brdu 1. augusta 1768. godine.
Simeon Končarević
(oko 1690. godine, Karin — 26. avgusta 1769, Kijev)
Episkop dalmatinski i albanski (1751 — 1757).Otac mu se zvao Jovan, po zanimanju srpski sveštenik, a majka Pavlina. Školovao se oko osam godina u Zadru i Veneciji, gde je odlično ovladao latinskim i italijanskim jezikom.
Patrijarh Pavle
(1914. - 2009.)
PATRIJARH PAVLE rođen je kao Gojko Stojčević, 11. septembra 1914. godine, u slavonskom selu Kućanci kod Donjeg Miholjca. Rano je ostao bez roditeljâ. O malom Gojku, od njegove treće godine, brinula je tetka.
Manojlo Grbić
(Široka Kula, 19. decembar 1844. - Karlovac 16. april 1899.)
Katiheta i profesor Srpske Učiteljske škole u Gornjem Karlovcu, pisac i istoričar. Napisao je istorijsko trotomno delo pod imenom „Karlovačko Vladičanstvo“ (1891 — 1893), u kome je prikazao preseljavanja srpskog naroda, iza gubitka svoje države, na drugu stranu Save i Dunava.
Hadži Melentije Stevanović
(Birač, kod Zvornika, ili Osat, 1766 — Rača, 27. mart 1824)
Obnovitelj i arhimandrit manastira Rača, jedan od vođa Prvog srpskog ustanka, vojvoda Sokolske nahije, episkop - izabranik Šabačko-užičke eparhije i namjesnik (zamjenik) beogradskog mitropolita.
Nićifor Dučić
1832. - 1900.
Nijesam nikome ništa dužan; a ko meni duguje, opraštam.Ovim rečima Nićifor Dučić, kaluđer, vojskovođa, arhimandrit, akademik, dobrotvor srpske prosvete započinje svoj testament koji je napisao u Beogradu 1899. godine.
Toma A. Bratić spada u grupu najznačajnijih hercegovačkih istraživača narodnih običaja i lokalne istorije, tzv. Vukovih slјedbenika. Iako nije bio školovan istoričar, njegovi prilozi predstavlјaju obimom mali, ali sadržajem značajni prilog poznavanju Hercegovačkog ustanka 1875─1878. Bratić je dao izuzetan doprinos proučavanju narodnog života i običaja, najprije u Hercegovini. Poput njegovih savremenika, Bratićev rad je vremenom neopravdano pao u zaborav.
Napomena: Cijeli rad možete pročitati u slijedećem pdf dokumentu, pošto je obiman i sadrži dosta fusnota što iskače iz uobičajene forme ovoga sajta.
Dimitrije Popović
(Vukovar, 1814 – Sombor, 1882)
Somborski pravoslavni sveštenik i katiheta Srpske učiteljske škole u Somboru, lični prijatelj, saradnik i korespondent Vuka Karadžića, napisao je i objavio u vreme života u Somboru nekoliko knjiga, među kojima i Velikaja katavasija (udžbenik srpskog crkvenog pojanja štampan 1867. g. u Somboru, a do 1898. g. objavljena u još dva izdanja) i Veliki sbornik (obimna knjiga crkvenih pesama štampana 1878. g. u Novom Sadu na 487 stranica.
Gerasim Zelić
(Žegar, Dalmacija, 11. juni 1752 — Budim, 26. mart 1828)
Kaluđer i arhimandrit u manastiru Krupi, episkopski vikar u Dalmaciji i Boki kotorskoj. Mnogo je putovao, delom iz lične želje, delom je bio prisiljen kao mletački emigrant. Bio je dva puta zatočen, jedanput u Beču, a drugi put u Budimu.
Serafim Šolaja
(Pađeni , Dalmacija, 1800 - Mostar, 1853)
Kršteno ime Stefan Šolaja rođen je u Dalmaciji.Otac mu se zvao Jovan, a majka mu je umrla na porođaju.Brigu o njemu preuzela je baka, a kad je malo odrastao otišao je u službu kod Srbina Jake Milovića u Drniš.
Petar (svetovno Pavle) Jovanović
(Ilok, 18. februar 1800. — Sremski Karlovci, 22. septembar 1864)
Mitropolit beogradski 1833.—1859.Od 1819. do 1829. godine je bio profesor Karlovačke gimnazije, a od 1830. godine je bio sekretar najvišeg narodnog suda u Kragujevcu, pa sekretar kneževe kancelarije.
Patrijarh srpski Makarije
Prvi patrijarh Srpske pravoslavne crkve kada je ona obnovljena kao Pećka patrijarhija 1557. Godine. S trona se povukao 1571., a umro 1574. Godine.
Platon Jovanović
poznatiji kao Sveštenomučenik Platon Banjalučki
(Beograd, 29. septembar 1874 — Banja Luka, 5. maj 1941)
Bio je episkop ohridsko-bitoljski i banjalučki. Ubile su ga ustaše ubrzo po uspostavljanju takozvane NDH. SPC ga je kanonizovala.
Prokopije Čokorilo
(Plana, pored Bileće, 1802 – Mostar, 1866)
Ljetopisac i istoričar; radio kao sveštenik u Ljubinju i Mostaru; sakupljao priloge za srpske crkve i škole, čak i po Rusiji. Njegovo djelo, Ljetopis Hercegovine 1831-1857., prvo je objavljeno u Moskvi 1858. godine, na ruskom jezku, po nagovoru i u prevodu A. F. Giljferdinga; iste godine prevedeno je i na srpski jezik.
Sveti Vasilije Ostroški
(1610-1671)
Istoričari Crkve i agiografski pisci se slažu u tome da je poštovanje Vasilija Ostroškog kao svetitelja nastalo odmah nakon njegovog prestavljenja, odnosno da je Crkva razvijala njegov kult pod uticajem i na zahtev vernog naroda.
Sveti Vasilije Ostroški danas je kod Srba svakako jedan od najpoštovanijih nacionalnih svetitelja. Njegov glas i ugled čudotvorca i bogougodnika rasprostire se po čitavom pravoslavnom svetu.
Petar Zimonjić
24. jun 1866 — ?, 1941
Mitropolit dabro-bosanski Petar Zimonjić je rođen 24. juna 1866. godine u Grahovu, u porodici čuvenog sveštenika Bogdana Zimonjića, junaka hercegovačke bune iz 1875. godine, koja je u narodu i istoriji zabeležena kao "Nevesinjska puška". Bogosloviju je završio 1887. godine u Reljevu, a Bogoslovski fakultet 1893. godine u Černovcima, posle čega je imenovan za suplenta, a naredne, 1895. godine, za profesora bogoslovije u Reljevu.
Joanikije Pamučina
(Zagradinje, kod Trebinja, 13. 12. 1810. — Mostar, 9. 9. 1870)
Bio je narodni dobrotvor, književnik, etnolog, arhimandrit; upravljao je Mitropolijom zahumsko-hercegovačkom 1860-1864. u Mostaru.Školovao se u manastirima Duži i Zavala, gdje se i zakaluđerio 1829. godine. Uskoro poslije toga došao je u Mostar i postao viđen i čuven.
Nikanor Grujić
(Lipovo, 13. decembar 1810 — Pakrac, 20. april 1887)
Književnik, pesnik, crkveni govornik, vladika pakrački, u pesništvu nazvan Srb Milutin. Na Majskoj skupštini 1848. bio je jedan od dva glavna govornika, te je posle njegova govora proglašena Srpska Vojvodina i izabran vojvoda. Rođen je 13. decembra (1. decembra po julijanskom kalendaru) 1810.
Bogdan Zimonjić
(Gareva kod Gacka, 1813. — Pusto Polje kod Gacka 1909)
Pop i vojvoda gatački. Isticao se u u lokalnim ustancima koji su se javljali posle 1852. u Hercegovini.Posle sukoba Luke Vukalovića sa crnogorskim dvorom, 1862. i pristanka Vukalovića da sarađuje sa Turskom i Austrijom, Crna Gora je postavila Zimonjića kao svog čoveka za Hercegovinu. Pošto ga je 1864, knjaz Nikola postavio za senatora, stalno se nastanio na Grahovu.
Dr Nikodim (Milaš)
(1890 – 1911)
Nikodim Milaš pre monaštva Nikola, rođen je 4. aprila 1845. godine u Šibeniku od oca Trifuna i majke Marije, po rođenju Italijanke, koja je pre udaje primila pravoslavnu veru. Milaši su se doselili u Dalmaciju iz Duvna.
