ZS logo sajt

Knez Ivo od Semberije

knezivo

Ivan Knežević

(Popovi, 1760 — Šabac, 29. jun/12. jul 1840.)

Poznatiji u narodu kao Knez Ivo od Semberije je bio knez nad svim selima tadašnje Bijeljinske nahije.
Knez Ivo je rođen u Popovima kod Bijeljine. Pored Filipa Višnjića jedan je od najznačajnijih srpskih istorijskih ličnosti rođenih u Semberiji i kao takav se pojavljuje na grbu opštine Bijeljina.


Život u Semberiji

Knez Ivo je bio obor-knez nad svih 12 sela Bijeljinske nahije i 1806. godine je učestvovao u otkupljivanju srpskog roblja od Turaka. 1809. godine je stao na čelo ustanika u Semberiji u događajima "ofanzivnog plana" kojim je Karađorđe nameravao da oslobodi celu Bosnu i sve srpske zemlje na Balkanu. Međutim, zbog neočekivanog upada Turaka u Pomoravlje, sve ustaničke vojske su se morale povući iz Bosne u Srbiju plašeći se odmazde Turaka i sa njima je i Knez Ivo napustio ove krajeve.

Izbeglištvo

Sa svojim ustanicima 1809. godine Knez Ivo se naselio u Mačvi i selima duž Save, gde je dobio titulu vojvode izbeglih Srba. Tokom tog vremena, od 1809. do 1813. nalazio se u vojnom smislu pod komandom vojvode popa Luke Lazarevića u Šapcu. Kada je 1813. godine propala Karađorđeva Srbija, knez Ivo od Semberije se ponovo opredelio za izbeglištvo i sve do iza 1820. godine živi u Sremu, na teritoriji Austrijske carevine.
Novi gospodar Srbije, knez Miloš Obrenović, dozvolio je knezu Ivanu da se 1820. godine ponovo nastani u Šapcu, gde ga je postavio za člana Opštinskog suda. On nije mogao da obavlja ovu službu, pa je poslednjih godina života bio kratko domar u šabačkoj gimnaziji, a na kraju života i štićenik vladike Maksima na episkopskom konaku u Šapcu.
29. juna (po starom kalendaru) 1840. godine je umro. Njegov portret naslikao je Georgije Bakalović i danas se čuva u Narodnom muzeju u Beogradu.

Dela o Knezu Ivi

Knez Ivo od Semberije je opevan u pesmi Filipa Višnjića "Knez Ivan Knežević", koja je dobila i istorijski uvod napisan od strane Vuka Karadžića. Takođe, Branislav Nušić je napisao tragediju "Knez Ivo od Semberije", na osnovu koje je nastala i opera „Knez Ivo od Semberije“.

Knez Ivo od Semberije, ili Knez prekodrinski, kako su ga zvali, rođen je u semberijskom selu Popovima 1760. godine, u kneževskoj porodici. Postao je knez po nasleđu već kad je imao 20 godina.
IvanKnezevicknezIvoodSemberije1bBio je čovek plemenitog srca, o čemu svedoči sledeći događaj. U maju 1806. godine, u jadarsko selo Dobrić upao je Kulin-kapetan, pobio osamdesetak ljudi i odveo u zarobljeništvo oko 300 duša. Kad su prolazili preko Ivanove Kneževi-ne, ovog je ganulo ono što je video i ponudio je da roblje otkupi i spase zle sud-bine. Za otkup, Kulin-kapetan je tražio 8.000 rušpija i Ivanu je ostavio rok od tri dana da novac sakupi.
O količini prikupljenog novca postoje dve verzije. Po prvoj, koju zastupa Milan Đ. Milićević, Ivan je uspeo da sakupi onoliko novca koliko je bilo potrebno za otkup polovine roblja; po drugoj, kako predanje kaže, on je uspeo da prikupi celokupnu sumu, ali su ga Turci osumnjičili da je novac dobio od Kara-đorđa, iz ustaničke Srbije, što bi značilo direktnu saradnju sa ustanicima.
Bilo kako bilo, Ivan je prebegao u Srbiju. No, u Mačvi ga je uhvatio po-znati harambaša Hajduk Stanko iz Crne Bare, koji ga je vodao po šumama kraj Drine sve dok se nije otkupio.
Nastanio se u Šapcu. Imao je kuću na Kamičku i stekao glas uglednog trgovca, a u Opštini je postao član Savetodavnog odbora.ivo od semberije Posebno se posvetio zbrinjavanju velikog broja izbeglica, koje su, za vreme Ustanka, pritiskale Šabac. Koristeći veliku nenaseljenost, planski ih je naseljavao po krčevinama i ispasištima Mačve i Pocerine i duž Save, sve do Beograda. Zahvaljujući to-me, nastala su nova sela: Majur, Jevremovac, Zasavica, Ravnje, itd.ivo_od_semberije
U periodu posle 1809. godine, Knez prekodrinski je, iz neutvrđenih razloga, naglo osiromašio i živeo u oskudici.
Posle propasti Ustanka, kao i većina ostalih, Knez Ivo je prešao u Srem, bez igde ičega. Nastanio se u selu Grabovcima, više Zemuna. Tu je imao jedno kljuse i taljige i tako je zarađivao hleb sebi i svojima. U sećanjima nekih meštana ostao je zapamćen kao Stari gospodin sluga.
U Srbiju se vratio oko 1820. godine i ponovo se nastanio u Šapcu, gde ga je knez Miloš postavio za člana Šabačkog suda. Kada je, zbog starosti, postao nesposoban za tu službu, prešao je na konak kod šabačkog episkopa Maksima. Jedno vreme, odmah po osnivanju 1837. godine, radio je kao domaćin u Šabačkoj polugimnaziji. Iz ovog vremena potiče i njegov portret, rad poznatog slikara Georgija Bakalovića, koji se čuva u Narodnom muzeju u Beogradu.
Na konaku kod episkopa Maksima, Knez Ivo je ostao sve do svoje smrti, 12. jula 1840. godine. Uz skromnu svečanost, episkop Maksim ga je sahranio o svom trošku, na šabačkom groblju, kod današnjeg gradskog (velikog) parka.

pdfN.Devura - Knez Ivo od Semberije