Stevan Karanović
Krnjeuša, 27. decembar 1834. - 1913.
Stevan Karanović zvani pop Karan je pop i srpski vojvoda, koji je bio poznat u Bosni i Hercegovini, tako i u Staroj Srbiji. Brat je čuvenog vojskovođe iz bosanskog ustanka 1875. godine, popa Đoke Karana Rođen je selu Krnjeuša, u Bosanskoj Krajini, 1834. godine, a umro je 1913. godine.
Rođen je u Bosanskoj Krajini od oca Luke i majke Simeune. Rukupoložen je od mitropolita Ignjatija 6. decembra 1866. godine na sv. Nikolu u Bosanskom Novom. Oženjen od srpske porodice Ćulibrka iz Risovca, od kojih ima sina Jovana, kasnije sveštenika u selu Jaloviku u Srbiji.
Vojvoda pop Stevan, kao nerazdvojni drug svoga brata popa Đoke, u borbi sa neprijateljem se uzdigao i proslavio braneći lijepo srpsko ime i pravoslavnu vjeru. Kao sveštenik u Slabinjskoj parohijhiji, kod Knežopolja, pop Stevan je optužen da buni narod i priprema ustanak protiv turaka. Pred banjalučkim pašo, odbranio se optužbi, da bi 1870. godine ponovo bio optužen sa svojim bratom pop Đokom. Kao kaznu braća su, od starne banjalučkog paše otjerani i poslati u Bihać, bihaćkom veziru na izdržavanje kazne. Proveli su u tamnici, u bihaćkoj kuli, 3 mjeseca da bi ih onda prognali u Konjuh, u Malu Aziju, na 101. godinu kazne.
Na tom dugom i teškom putu koji je krenuo od Bihaća, preko Lijevna, Mostara, Pljevalja, Kosova polja, Skoplja, Soluna do Čankale blizu Smirne. Na tom putovanju zbog nečovječnog ponašanja stražara odlučili su se na bjegstvo. Tu ideju su sproveli u blizini primorske varoši Manjise, stare Magnezije, na rijeci Gediz Čaj, kojase uliva u Smiranjski zaliv. Nakon njihovog bjegstva organizovana je potraga za braćom koja se se na težak način spasila. Dolaze na morsku obalu gdje se nalazila engleska parabrodska agencija. Tu se našao i pružio pomoć crnogorac po imenu Ilija R., koji ih odvodi do Smirne, na francusku lađu, koja je preko Šparte, Kalke, Atine i Korinta odvela do Krfa na trošak ruskog konzula.
Sa Krfa odlaze u Cetinje, preko Budve, sa pismom ruskog konzula knezu Nikoli, koji ih je dalje upućuje vojvodi Marku Miljanovu. Sa Cetinja idu u Beograd, po preporuci mitropolitu Mihajilu, koji im daje Dobransku parohiju, u požarevančkom okrugu.
Iz Dobranske parohije pop Stevan ponovo stupa u kontakt sa Gavrom Vučkovićem,arhimandropom Seraf Perovićem, kasnije mitropolitom mostarskim, Vasom Pelagićem, pop Jovanom Gakovićem i drugim. Oni su dobavljali oružje i dopisivali se sa vojvodom Vrbicom, koji im govori da dignu ustanak, svaki u svom kraju, kad čuju da je knjeginja Milena iz Rusije. Pop Stevan se 24. septembra 1874. godine sastaje sa Ostojom Karomanošem, koji je bio poslat od vojvode Petra Pecije, od koga saznaje za dolazak knjeginje, čekajući vijesti iz Podgorice. List "Istok" donosi vijesti o pdgoričkom pokolju što je bio znak za ustanak. Pop Stevan i njegov brat Đoko prelaze u Bosnu, pokupivši četu i ostale vojvode, koje je lično pričestio, dao novac i oružje da očisti domovinu od neprijatelja.
Pop Stevan učestvuje u svim ratovima u Gornjoj i Donjoj Krajini, kao i oko Banjaluke i Gradiške. Važnim poslom idući u Srbiju, 18. oktobra 1876. godine, stiglo ga je primirje u Klenju, u Mačvi, s nalogom da raspusti vojsku. Svoju vojsku predaje pod kontrolu pukovniku Paji Putniku. Za hrabrost i toliku ljubav prema otadžbini odlikovan je od ruskog cara zlatnom medaljom, a od srpskog kralja Milana ratnom spomenicom i krstom sv. Save II stepena. Umro je 1913. godine.
nastavak
nastavak
Bosanska Vila, 1900.
