Manastir Treskavac
Svetoarhangelski manastir Treskavac je svetinja koja niče iz pepela u Eparhiji bihaćko-petrovačkoj – stradalnoj i namučenoj. Pomen o ovoj svetinji je bio potpuno zaboravljen i dugi niz godina nije se za njega znalo.
Mislili smo da je zaboravljen ali smo se prevarili, u Gospoda nema zaborava i sve biva na dobro kad dođe punoća vremena. Tako i sa ovom krajiškom svetinjom poigrali su se mnogi, i oni koji su ga uništili, i oni koji su poslije njih pisali istoriju učinili su da na zemlji ne ostane pomena o njemu a vrijeme da ne bude ni kamen na kamenu da se vidi i svjedoči o postojanju Manastira. Ne postoji samo ono što se okom vidi!!! Toga je svjedok i obnavljanje života u ovom manastiru.
Vođen svojim knjigoljupstvom, Episkop ovdašnji Hrizostom bihaćko-petrovački u Patrijaršijskoj biblioteci u Beogradu nailazi na članak „Opis sela Rastoke“ kod Ključa i to u Dabrobosanskom Istočniku iz 1888.g.G. u dvobroju 11 i 12 a na strani 192.
U pomenutom članku čijih je redova autor Hadži Mile Popadić, sveštenik ključki kaže se: „Rastoka, selo od Ključa postoji istočno udaljena dva sahata, posred koga sela teče rijeka istog imena. Ona sa svojim rastočenim tokom koji se razlijeva na mnogo rukava dostojno odgovara imenu i ne samo da je bogata mlinima nego svojim razlivom oko sebe čini zemljicu plodnu podobno misirskom Nilu.
Rastoka iztječe iz vrh selca Treskavca, vrlo čarobnog mjesta. Narod priča da tu ima nekijeh starina i da je tu nekad postojao manastir pod imenom „Treskavac“. Istina, ovaj bajni položaj, sa svojim okruženim visokim vrhovima, bogatim drvljem i strmim stjenjem; njegov romantični izgled i mirna tišina, zaslužuje pravo manastirsko mjesto; ali tu nema nikakvih rukotvorina koje bi mogle zasvjedočiti tu narodnu priču.
No u ovoj struci ima jedan primjer, koji bi kadar bio sve do imena uništiti, ali i narodna priča u istini biti; a to je na niže niz vodu ¼ sahata, na jednom vodopadnom ostrvčiću sad postoji 10 – 12 odžaka – kuća bogatijeh bega Pilipovića. Po narodnoj priči prije nekoliko stotina godina, pošto se je njihov prađed Pilip na Glamoču sa svojom porodicom pomuhamedio, ocijepi se od iste porodice njih nekolicina i spuste se u toplu i pitomu župu ključki kotar, nastane se u današnjoj Rastoci, izaberu udesno mjesto na više pomenutom rastočkom ostrovčiću, pograde velike kuće i udare tvrde zidove, te sad izgleda kao kakav primorski gradić i zove se Rastočki odžaci. Na osnovu ovoga narodna se priča primiče istini, dokazujući se tim da bi se moralo nešto u blizini razrušiti i rukotvorni materijal sav u odžake utrošiti a ostatke duga vremena sve poravnati. A kako je srpski narod u prošlosti pod teškim okovom bio, nijesu valjda blizu arema smjeli ni pominjati manastira, te tako je predanje i pamtenje ljucko iščezlo.
I rijetko ćeš koga čuti da reče: ovđe je bio Manastir i zvao se Treskavac.
Šta više, kažu težaci, da ima uzidat od kuće begovske u zidu jedan lijepo otesat kamen, ali ga niko ne zna pročitati“, itd…
Rukovodeći se ljubavlju prema pastvi koju mu dade Bog, Episkop Hrizostom u jesen 2007-me g. G. donosi odluku da obnovi ovu svetinju i o tome izvještava Sveti Arhijerejski Sinod SPC koji odgovara da „konačno odobrava odluku Njegovog Preosveštenstva Episkopa bihaćko-petrovačkog Hrizostoma kojim je vaspostavio manastir Svetog Arhangela Mihaila u Treskavcu“. Od tog momenta počinje borba za uspostavljanje života u ovoj svetinji.
U novembru mjesecu 2007-me g.G. Episkop Hrizostom postavlja jeromonaha Varnavu Damjanovića, dotadašnjeg sabrata Manastira Klisina i sekretara EUO-ra Eparhije bihaćko-petrovačke, za namjesnika Svetoarhangelskog manastira Treskavca u Treskavcu, Opština Gornji Ribnik, sa svim pravima i dužnostima koje proizilaze iz Ustava SPC i uredbi za život monaha u manastiru. Ovim postavljenjem jeromonah Varnava postaje i prvi monah manastira Treskavca – u obnovi.
Manastir se obnavlja polako ali sigurno. Intenzitet obnove je uslovljen spoljašnjim faktorima od kojih je glavni momenat materijalna kriza i oskudica u kojima živi naš narod. Nadamo se u Gospoda da će doći vrijeme kada će se proslavljati ime Njegovo u potpuno obnovljenom Manastiru Treskavcu.
Sada u manastiru živi jedan monah i to protosinđel Varnava (Damjanović). Trenutno uslova za proširenje bratstva i nema. U izgradnji je jedan mali pomoćni objekat u kome će biti četiri kelije za smještaj ako Bog da nekih željnih spasenja ali i onih koji budu htjeli da noćivaju u Manastiru radi svojih duhovnih potreba.