Prvi pisani dokument o Modriči iz 13. vijeka je povelja mađarskog kralja Bele IV u kojoj se Modriča pominje kao vrelo : „…fons Modricha, ubi cadit in Boznam“, ali sve ukazuje na to da se radilo o manjem vodenom toku koji se ulijevao u rijeku Bosnu.
Po predanjima, Modriča je ime dobila prema rječici čija je voda bila modra, planinska. Ta riječica pretpostavlja se da je Dusa. Prema drugim kazivanjima područje nosi ime stare slovenske oznake za plavu boju neba i daljina, što se na horizontu više naziru nego vide-modrina / modriča.
Postoje arheološki dokazi o prisustvu čovjeka na prostorima današnje modričke opštine još u paleolitu – starijem kamenom dobu. O tome svjedoče tragovi otkriveni na lokaciji Gradina u selu Dugom Polju iznad doline Bosne.
Tragovi prastarih zemljoradnika iz neolita pronađeni su na više mjesta, a između ostalog, i na lokacijama Kulište u Kruškovom Polju, na Ždralovom brdu u selu Kladarima, na lokaciji Prljača, zatim u selima Vranjaku, Kužnjači, Skugriću, Dugom Polju…Na Doborskom brijegu je značajno nalazište sa sedam arheloških slojeva iz metalnog doba.
Na više mjesta u modričkoj opštini nailazi se i na tragove staroslovenskih naselja. U povelji Kotromanića iz 1324. godine pominje se župa Nenavište u kojoj su naselja Modriča i Jakeš.
Oko tvrđave Dobor odvijaju se događaji koji su predznak kraja bosanske državne samostalnosti. To su sukobi sa Mađarima 1393./94. i 1408. godine i sječa 170 bosanskih boljara na bedemima ove tvrđave. Ovi krajevi su zatim postali surovo ratno krajište u nastupu Turaka, a oni su 1536. godine osvojili Dobar i Modriču. Poslije turskog poraza kod Beča 1683. godine , u sljedeća dva vijeka ovo je granično područje, a to znači – zona ratnih sukoba, buna, pustošenja i ekonomske stagnacije. Za vrijeme austrougarske okupacije, Modriča je 1897. godine uvrštena u varoši kakvih je u Bosni i Hercegovini bilo 66.
U drugoj polovini 19. stoljeća ekonomske i kulturno – prosvjetne prilike lagano kreću nabolje. Zabilježeno je sjećanje na postojanje škole možda još krajem 18. vijeka, a u svakom slučaju od druge polovine 19. vijeka. Modriča je rasadnik škola po okolnim seoskim naseljima.U oba svjetska rata, kao i u poslednjem ratu u vrijeme raspada nekadašnje Jugoslavije, ovaj kraj pretrpio je velika razaranja uz tragične ljudske žrtve.
Kulturno istorijske atrakcije
Arheološki dokazi prisustva čovjeka na ovim prostorima dosežu još u doba paleolita, starijeg kamenog doba od oko 45.000 – 15.000 godina p.n.e. Dokazi tog perioda otkriveni su na lokalitetu Gradine u Dugom Polju i Ždralovo Brdo u Kladarima. Mnogobrojna su nalazišta starih nekropola. Jedno od najstarijih groblja iz srednjeg vijeka je Gričko groblje u Dugom Polju, Staro groblje u Dobrinji i Madžarsko groblje u Vranjaku. Na sjevernom rubu visoravni Duge Njive nalaze se u temeljima očuvani ostaci utvrđenja Gradac. Ovo je malo utvrđenje čiji je plato na grebenu širok 6-8 metara a rastojanje između dva poprečna rova je od 20 do 25m. Pronađeni dijelovi naše domaće keramike zrelog srednjeg vijeka ukazuju da je tvrđava korištena od 13. do prve polovine 16. vijeka. Izvorno ime ove tvrđave je nepoznato. Lokalno stanovništvo naziva ga Gradac.
Na planini Trebava u selu Babešnica na lokalitetu Ćelije ili Ćelija nalaze se tragovi najstarije hrišćanske crkve. Hrišćanske crkve nasleđivale su stara mnogobožačka svetilišta te je na ovom mjestu prema predanju poštovan kult božanstva plodnosti gdje su se svetkovine održavale u vrijeme ljetne dugodnevnice. Ime Trebava dolazi od staroslovenske riječi „trebva“ što znači žrtvenik mnogobožački, mjesto gdje se prinosi žrtva. Na ruskom jeziku značenje riječi je oltar. Staroslovensko božanstvo plodnosti i uspomena na njega sačuvani su u nazivima okolnih trebavskih polja, rječica i visova.
Stari grad Dobor sa svojom Dobor kulom predstavlja simbol grada. Nalazi se na lijevoj obali rijeke Bosne oko 4 kilometra uzvodno od Modriče. Sagradio ga je Ivaniš Horvat između 1387. i 1388. godine u vidu utvrđena sa dvije kule. Zbog strateškog položaja Dobor je kroz istoriju bivao više puta izložen osvajanjima i pustošenjima.Na lokalitetu grada Dobor otkriveno je i sedam arheoloških slojeva iz metalnog doba koja mu daju na značaju.
Prekretnicu u razvoju turizma opštine Modriča predstavlja i proglašenje crkve Svetog Lazara i Svetih Srpskih Novomučenika na Dugoj Njivi 2007. godine u manastir, čime je ovo područje postalo jedan od religijskih centara Republike Srpske.
Kada se govori o muslimanskom nasleđu u gradu postoji objekat jednodomne građe ovalnog oblika kojeg u narodu nazivaju turbe. Ovo je mjesto na kojem je sagrađena grobnica izvjesnom turskom begu koji je na početku 18. vijeka poginuo. Objekat je u izuzetno dobrom stanju sa uređenim dvorištem i ogradom, a najčešće je posjećen tokom mjeseca Ramazana kada se na prozorima turbeta i oko njega pale svijeće.
U samom središtu grada nalaze se dva spomenika. Jedan od spomenika u parku podignut je u čast neznanom junaku iz NOR-a. Preko puta zgrade Skupštine opštine Modriča smješten je spomenik posvećen palim borcima za Republiku Srpsku.
Iz parka se sa strane okrenute ka centru grada izlazi u tzv. Pješačku ulicu, modrički korzo, dugu oko 300 m, zatvorenu za saobraćaj, duž koje se prostiru raznorazne prodavnice, zanatske radnje, kafići i restorani. Ulicu „čuvaju“ stabla košćele koja je čine alejom, omiljenim šetalištem Modričana i gostiju grada.
U centru grada, na Trgu Nemanjića, na oko 1000 m² smješten je Srpski kulturni centar (SKC). U okviru Kulturnog centra nalazi se Plava sala kapaciteta 250 osoba, namjenjena za organizovanje konferencija i scenskih performansi. Pored plave sale na raspolaganju su i manje prostorije kapaciteta do 50 osoba u kojima se održavaju književne večeri, javne tribine, radionice, seminari i razne promocije.U samom holu i hodnicima izlažu se slike i ostali umjetnički predmeti poput ručnih radova, ikona, predmeta nađenih prilikom arheoloških iskopavanja i dr. U sklopu SKC-a nalazi se gradska biblioteka sa oko 32.000 naslova kao i kino sala.
Filipović Milenko – Krsno ime i slične slave u Modriči
