Šibenik (lat. Sebenicum ili lat. Sibenicum, ital. Sebenico) je grad u Hrvatskoj i administrativni centar Šibensko-kninske županije. Nalazi se u središnjoj Dalmaciji, na ušću reke Krke u Jadransko more. Prema rezultatima popisa iz 2021. u gradu je živelo 42.599 stanovnika, a u samom naselju je živelo 31.115 stanovnika.Prema preliminarnim rezultatima popisa iz 2021. u gradu je živelo 42.589 stanovnika, a u samom naselju je živelo 31.085 stanovnika.
Šibenik se prvi put spominje za Božić 1066. godine u darovnici hrvatskog kralja Petra Krešimira IV. Nakon vladavine hrvatskih vladara, nastupila je ugarska vlast nad gradom, a zatim povremena vladavina Venecije. Od 15. veka Šibenik dolazi pod gotovo 400-godišnju vlast Venecije, a iz tog razdoblja potiče i najznačajniji kulturno-istorijski spomenik Šibenika — poznata šibenska katedrala sv. Jakova, građena u 15. i 16. veku.
Od 1797. godine Šibenik ulazi u sastav Habsburške monarhije, kasnije Austrougarske uz kratkotrajnu vlast Francuske u vreme Napoleona. U sastavu Austrougarske ostaje sve do 1918.
Godine 1838. po opisu savremenika, Šibenik je grad na jednom povisokom brežuljku, zbog čega su mu ulice krive i uske. Opasan je zidinama sa kopnene strane, a od mora je „tvrdinjica“ Sv. Ane. I iznad grada u brdima su dve „trvrdinjice“ Sv. Ivan i Barona, nekadašnja zaštita od Turaka.Na moru je pristanište sa „forticom“ Sv. Nikole zidanom 1546. godine od strane italijanskog arhitekte Sanmikelija.
U gradu je od 1298. godine sedište rimokatoličkog episkopa. U gradu sa predgrađima bilo je polovinom 19. veka 20 katoličih crkvi sa tri muška i jednim ženskim manastirom. Najlepša crkva u gradu i celoj Dalmaciji je katolički hram Sv. Jakova zidan u gotsko-italijanskom stilu 1443-1555. godine. Najlepša zgrada je bila Kasina, podignuta na pijaci. Šibenik je 1838. godine imao 5306 stanovnika, koji se bave uspešno ribarenjem u moru.
Srbi u Šibeniku
U Šibeniku je rođen 5. septembra 1792. godine Grof Jovan S. ot Simonović, ruski general-lajtnant, opunomoćeni ministar (konzul) u Teheranu tadašnjoj Persiji. Potiče iz Srbije, iz porodica koja se davno doselila u Dalmaciju. Otac mu je bio „zakleti“ advokat u Šibeniku. Otac ga je poslao na Bogosloviju, ali je on međutim, sa najboljim uspehom filozofiju završio. Kada je Napoleon osvojio Dalmaciju, on se kao slobodom oduševljeni mlad čovek priključio „oslobodiocima“ – francuskoj upravi u Dalmaciji. Postao je prvo ađutant francuskog guvernera Grofa Dandola. Zatim je kao francuski vojnik učestvovao i istakao se u ratovima, dok ga 1809. godine nije lično Napoleon unapredio u čin oficirski – lajtnanta. Imao je dakle kao vrlo mlad ubrzanu karijeru, i sa samo 18 godina uzrasta, već je 1810. godine postao „kapetanski ađutant-major“. Borio se u francuskim redovima protiv Austrije i Rusije, i u povratku iz Moskve, bio je 1812. godine od strane Rusa zarobljen, i zatvoren u Kazanju. Usledila je od pada Napoleona 1816. godine, njegova blistava vojna karijera u ruskoj carskoj armadi. Bio je kasnije grof četvrt veka ruski diplomata, u raznim misijama.
Veliki srpski dobrotvor, veletrgovac Jovan Bovan rodom iz Mostara, je svojim testamentom od 2. decembra 1801. godine zaveštao kapital za otvaranje srpske škole i bolnice, u njemu dragom gradu Šibeniku. Ali zbog rata kada su Francuzi vladali Dalmacijom na početku 19. veka novac je bio u ratne svrhe potrošen. Tek je 1832. godine stvar krenula sa mesta, i austrijska vlast je povratila novac od Francuza. Kapital od 17.000 f. nastao prodajom dve Bovanove kuće u Skradinu, uložen je dobro u Milanu i davao je godišnji prihod od 850 f., od kamate. Šibenička opština je postupajući po nalogu više vlasti, našla dve kuće i odredila paroha, pop Nikolu Vujinovića za srpskog učitelja.
U Šibeniku se od 1810. godine nalazi stolica pravoslavnog dalmatinskog episkopa. Po opisu iz 1838. godine tu se nalaze dve pravoslavne crkve. Prva je, gradska srpska saborna pravoslavna crkva u Šibeniku. Bila je posvećena Uspenju Presvete Bogorodice, a službovali su jedan paroh i dva kapelana. Paroh mesni 1818. godine je jeromonah Isaije Omčikus, a kapelan, pop Ćirilo Opačić. Druga pravoslavna crkva je u predgrađu, i posvećena je Voznesenju Hristovom.
Šibenik je pun srpskih trgovaca i samim tim kulturno prednjači u okolini. Knjigu o cveću dobili su pretplatom 1829. godine pop Todor Šišić i njegovi parohijani trgovci: Marko Petranović, Nikola Miletić, Ilija Bracanović, Ilija Popović, Sava Omčikus, Nikola Knežević, Spiridon Popović i dvojica iz Krke i Drniša. Priručnik o zdravlju i lečenju bolesti dobili 1830. godine su čitaoci iz Šibenika. Bili su to: pop Teodor Šušić paroh, gospođa Marija Dimitrović, trgovci Nikola Miletić i Marko Petrović, a skupljač pretplate bio je Spiridon Popović. Godine 1836. pribavili su najviđeniji Srbi Šibenčani „godišnjak“, petnaest trgovaca na čelu sa protom Jovanom Šušićem, Mihailom Dragolovićem sveštenikom i učiteljem, Tomom Modunom učiteljem.Pavlovićev „Srpski narodni list“ koji je izlazio u Budimu imao je (1839) tu četiri pretplatnika. U Šibeniku se 1843. godine kao pretplatnik jedne srpske ćirilične knjige – pismenice javlja tamošnja – „slavna biblioteka“. Ta biblioteka i 1845. godine uzima Vukove srpske narodne pesme iz Beča. Pretplatu su izvršili i građani tamošnji: Marta Dimitrijević, Jovan Šušić trgovac, Spiro Popović i trgovci – Petar Kovačević, Simo Kulišić, Simo Simić, Kuzman Petranović i Pavle Lukić.
Davidovićevu knjigu o srpskoj istoriji, pribavili su i Srbi Šibenčani 1846. godine: pop Jovan Šišić sveštenik i učitelj, Teodor Petranović činovnik, Špiro Cirković apotekar, Nikola Miletić, Nikola Petranović, Todor Sinobad, Stefan Matijašević, Tome Sinobad i nekoliko pretplatnika sa strane. Vujićevo putešestvije „stiglo“ je i do Šibenika, gde je skupljač pretplate za 50 čitalaca bio Filip Filipović ot Sundecić. Pretplatnički punkt u Šibeniku organizovan je 1846. godine i zbog Vukove knjige srpskih junačkih pesama. Činili su ga pretplatnici građani: pop Jovan Šušić paroh, tri trgovca Petar Kovačević, Kuzman Petranović i Pavle Lukić, te „visokoučeni“ Spiro Popović.
Pretplatnički punkt za nabavku srpske istorijske knjige oformljen je 1850. godine u Šibeniku. Činili su ga čitaoci građani: prota Todor Pušić, profesor Đorđo Petranović, učitelj Glišo Vulinović, trgovac Nikola Miletić, Simo Vučković trgovac, Ilija Skočić, Spiro Popović i jedan đak. Godine 1852. rodio se u Šibeniku, sin trgovca Stevana Matavulja budući književnik – Simo Matavulj.
Zanimljivu srpsku knjigu o zlatu, štampanu na lepoj ćirilici u „Zlatnom Pragu“ 1851. godine, kupili su pretplativši se Šibeničani. U spisku prenumeranata se navode čitaoci iz Dalmacije: pop Todor Šušić prota i paroh, pop Glišo Vulinović paroh i učitelj, Ana Simić i Milica Kovačević, te trgovci Nikola Miletić, Andrija Jović i Spiro Popović. Vukove „Srpske narodne pripovetke“ nabavio je 1870. godine zadarski knjižar Ivan Bralić.
Za spomenik Lukijana Mušickog u Karlovcu prilog su dali 1855. godine, Srbi Šibenčani: Petar Kovačević, Sava Omčikus, Nikola Miletić, Simeon Simić, Jovo Budimir, Ilija Skočić, Teodor Rapo, Ristan Elenović i Spiro Popović.