Opština Derventa se graniči sa opštinama Brod, Modriča, Doboj, Prnjavor i Srbac, a na sjeveru je rijeka Sava koja predstavlja deset kilometara dugu granicu sa Republikom Hrvatskom. Na prostoru površine 517 kvadratnih kilometara u pedeset šest sela i gradu Derventi, prije rata živelo je 56.489 stanovnika.
Istorija
derventaKada je riječ o istoriji Dervente mora se naglasiti da je ostalo malo zabilježenih podataka. Iz turskih izvora saznajemo da se na mjestu današnjeg grada nalazilo selo Gornja Ukrina, koje je hiljadu šestote godine imalo dvije stotine petnaest kuća. Krajem devetnaestog vijeka bio je to već grad sa tri hiljade dvjesta domaćinstava. Prva osnovna (srpska) škola počela je da radi 1864. a gradska bolnica dvadesetak godina kasnije. Do kraja devetnaestog vijeka već su razvijeni i prvi industrijski pogoni. Izgrađen je parni mlin, tkačnica, štapara, vodovod, a kroz Derventu je prošla i pruga uskog kolosijeka koja je povezivala Brod i Sarajevo. Početkom ovoga vijeka Derventa je već postala i bogato trgovačko mjesto, a njena okolina važila je kao jedan od najplodnijih krajeva tadašnje Bosne. Pred Prvi svjetski rat u Derventi su otvorene gimnazija, učiteljska i poljoprivredna škola. Nakon Drugog svjetskog rata u kome je život izgubilo oko hiljadu ljudi sa ovog područja i znatnih razaranja, Derventa osamdesetih godina dostiže vrhunac u svom razvoju i svrstava se u gornji dio ljestvice srednje razvijenih opština SFRJ. Pred poslednji rat od 57 hiljada stanovnika opštine u industriji tekstila, kože i obuće, crne metalurgije i metaloprerade, poljoprivredne proizvodnje, građevinarstvu, grafičkoj industriji i drugim pratećim djelatnostima bilo je trinaest i po hiljada zaposlenih. Derventa je imala 17 hiljada stanovnika, a sa svim centrima mjesnih zajednica bila je povezana kategorisanim putevima. Do važnijih centara u širem okruženju i centara susjednih opština vodili su magistralni putevi. To je sa njenim geografskim položajem činilo posebnu pogodnost za protok roba, ljudi i brzu komunikaciju sa većim regionalnim centrima bivše Jugoslavije.
Na početku raspada Jugoslavije i rata u BiH grad je u aprilu 1992. zauzet od strane paravojne formacije iz Hrvatske koje su dolazile uglavnom iz Rijeke a ta zloglasna formacija se zvala Azra. Počeo je teror i zločini nad srpskim stanovništvom. U operaciji „Koridor“ snage Vojske Republike Srpske su oslobodile Derventu 7. jula 1992.
Dodatak istoriji
Područje današnje Dervente bilo je nastanjeno pravoslavnim i katoličkim stanovništvom prije dolaska Turaka. Iz popisa bosanskog sandžaka 1570. god. Vidljivo je da je u naseljima Gornja i Donja Ukrina živjelo pravoslavno stanovništvo, a spominje se i brat popa Bogdana u Gornjoj Ukrini, a pop Bogdan je prema navedenom popisu, bio nastanjen u Donjoj Ukrini, što ukazuje na činjenicu da je sa obe strane živjelo pravoslavno stanovništvo.
derventa-1Prema predanju na ovom području prije dolaska Turaka postojao je pravoslavni manastir sa kamenom crkvom podignut kao zadužbina kralja Stefana Dragutina (1282-1314), a koga su Turci oko 1458. (kada su došli u ove krajeve) srušili. O obnovljenom manastiru koji je takođe srušen svjedoči i izvještaj prvog francuskog generalnog konzula u Travniku, Pjera Davida koji ga zajedno sa Somet de Fores, spominje u njihovom putopisu kroz Bosnu 1807. Poznato je i jevanđelje pisano u selu Detlaku na rijeci Deravi (Ukrini) u vrijeme podizanja manastira.
Postojala je i drvena crkva (brvnara) sa zvonikom i grobljem na brdu Ćelar (iznad «Strelišta») podignuta nakon 1458. Tada je Derventa pripadala zvorničkoj mitropoliji (koja je bila nasljednik eparhije osnovane u vrijeme kralja Dragutina), a prvi episkop je bio Vasilije. Sigurno je da se ostaci te crkve i groblja mogu i danas naći. U ovoj crkvi sveštenik je bio Jovica Ilić, koji je u martu 1834 digao bunu u cijeloj Posavini protiv turske vlasti, koja je činila velike nepravde, nasilja i nametala neizdžive poreze nad Srbima pravoslavcima. Poznate su i ličnosti turske vlasti iz Dervente protiv kojih je buna bila usmjerena: Osmanbeg Hadžihasanović i Ahmetbeg Gradaščević. Ova buna je u krvi ugušena, a pop Jovica je pobjegao u buretu niz Savu u Srbiju. Crkva je imala oblik zaokruženog pravougaonika, a oltar je zauzimao centralno mjesto u crkvi. Bila je ukrašena ikonama iz starog manastira koga su Turci srušili. U crkvi je bila i vrijedna ikona Sv. Nikole koju je sačuvao Gavro Stepanović kada su Turci srušili i ovu crkvu kao odmazdu za pobunu 1834. Gavro je ubio Turčina koji je došao da zapali ovu crkvu i prije dolaska ostalih turaka uspio da sakrije navedenu ikonu i druge crkvene stvari koje su kasnije zahvaljujući Gavrinoj kćerki Joki ponovo stavljene u tada novoizgrađenu zidanu crkvu koja je završena 1857. U vrijeme podizanja crkve (oko 1860) poznati su i derventski sveštenici: Pavle Džabić i Pavle Tvrtković. Pisano svjedočenje o ovom događaju postojalo je u arhivi crkvene Opštine Derventa, a izjavu je dala unuka Gavre Stepanovića, gospođa Joka – Jokica Radetić supruga direktora osnovne škole u Derventi.
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice je osvještana na Veliku Gospojinu 1857, od kada se ovaj dan slavi kao crkvena slava grada Dervente uz tradicionalni derventski vašar. Ova crkva je minirana i srušena do temelja 4. juna 1992. god od strane bosansko mudžahedinskih snaga.
Crkve i manastiri u ovom periodu su vrlo stradali, jer su pljačkani, paljeni i rušeni. Crkve su bile rjeđe nego prije, a malo ih je popravljano. Osim derventske u to vrijeme velike zidane crkve podignute su još samo u Sarajevu, Mostaru, Livnu i Čipujiću kod Bugojna. Spaljeni su i razrušeni mnogi manastiri, ali se narod na razvalinama i zgarištima crkava molio Bogu, a liturgija je vršena pod skinijama i vedrim nebom.
Crkveni odbor je 1934. godine odlučio da rekonstruiše krov i izgradi zvonik od čvrstog materijala. Radovi su povjereni poduzetniku Johanu Hofmanu iz Dervente, a izvodio ih je majstor Fabijan Bodružić.
Zvonik je bio sagrađen od specijalno pečenih cigala i bio je postavljen na istom mjestu gdje je nekada stajao drveni.
Parohijski Dom u Derventi bio je sagrađen krajem 1937, kao zadužbina Vase i Marije Jakšić koji su crkvenoj opštini Derventa zavještali zemlju i novac, a izgrađen je na temeljima propale Srpske Kreditne Banke.
Privreda
U poslednjem ratu koji se odvijao na većem dijelu područja opštine bilo je mnogo žrtava, a razorena su i uništena ogromna materijalna dobra. U direktnim borbenim dejstvima oštećen je ili uništen veći dio stambenih zgrada, industrijska oprema, posebno prerađivački kapaciteti Tekstilne industrije „Ukrina“, kao i materijalna dobra poljoprivrede. Prema nepotpunim podacima materijalna ratna šteta procenjuje se na preko pet stotina miliona dolara. Po prestanku ratnih dejstava sa skromnim vlastitim materijalnim mogućnostima pristupilo se sanaciji objekata koji su bili neophodni za uspostavljanje najvažnijih životnih funkcija. Uz pomoć donatora saniran je dio vodovoda, elektro i PTT sistema, školskih objekata, obdanište i dom zdravlja, kao i veći dio lokalnih puteva i saobraćajnica magistralnog značaja. Pokrenut je i dio privrednih kapaciteta. Predratni privredni kapaciteti Dervente i proizvodnja čijih je šezdeset procenata bilo namjenjeno stranom tržištu, te značajna po-ljoprivredna proizvodnja, uz dobre saobraćajne veze i kadrovski potencijal predstavljaju osnovu privredne obnove i daljeg razvoja ove opštine.
Kada je riječ o ulaganju u privredu Dervente posebnu pažnju svakako privlači „Ukrina“ sa devedeset godina dugom tradicijom u proizvodnji tkanina i pletenina sa ubačenom potkom. Ta proizvodnja dostigla je 1991. godine 10 miliona metara kvadratnih tkanine, a proizvođeni su i zaštitna oprema, kuhinjska galanterija i posteljina. U fabrici je radilo hiljadu 800 radnika. No, „UKRINA“ je najviše i pogođena ratnim razaranjima. Tkačnica je potpuno uništena, a predionica, dorada i konfekcija djelimično oštećene. U fabrici trenutno četrdeset zaposlenih proizvodi zaštitnu odjeću i posteljinu. Fabrika šavnih cijevi „UNIS“ imala je godišnju proizvodnju od 40 hiljada tona cijevi, cijevnih elemenata i proizvoda finalne prerade. Trenutno se proizvodni kapaciteti ove fabrike koriste sa 25 procenata. To jasno ukazuje koje su mogućnosti ulaganja u tu fabriku, posebno u finalnu preradu, pogotovo što tržište za proizvode „UNIS“-a postoji, a sačuvan je i kadrovski potencijal. U Fabrici obuće „DEMOS“ proizvođeno je prije rata 15 hiljade pari obuće dnevno, od čega 90 procenata za izvoz. Fabrika danas radi sa 23 procenta kapaciteta, a veći dio proizvodnje namjenjen je stranim partnerima. Imajući u vidu infrastrukturnu opremljenost objekata i kadrovski potencijal dodatna ulaganja omogućila bi znatno proširenje proizvodnje. Potrebe za dodatnim kapitalom postoje i u ostalim preduzećima u Derventi. Značajne su mogućnosti povećanja proizvodnje i širenja proizvodnih programa u Fabrici autodijelova „Mehanika“, zatim Građevinskom preduzeću „Rad“, štampariji „Iskra“, Preduzeću za proizvodnju, montažu i projektovanje metelnih konstrukcija i opreme „Tehnorad“ i nizu drugih privatnih preduzeća kojih je sve više u Derventi. Ona su komplementarna većim industrijskim kapacitetima i dopunjuju proizvodne programe. Razvoju tih preduzeća doprinose i stimulativne olakšice u planskoj gradnji, kako stambenog, tako i poslovnog prostora.
derventaaOblast poljoprivrede u društvenom i individualnom sektoru takođe predstavlja bitnu osnovu ekonomskog razvoja opštine. Dodatnim ulaganjem u ratarsku proizvodnju, proizvodnju stočne hrane, doradu sjemena, tovne kapacitete, otkup i preradu mlijeka, klaničke kapacitete i preradu mesa, može se značajno povećati obim proizvodnje, jer sirovine postoje, a plasman proizvoda je obezbijeđen. Na području opštine postoji blizu tri stotine mini farmi za pet stotina muznih krava, tov deset hiljada junadi i četiri stotine hiljada pilića. Ako se tome dodaju i prije rata izgrađeni kapaciteti fabrike stočne hrane koja je proizvodila 57 tona hrane u jednoj smjeni sa skladišnim prostorom za hiljadu tona, zatim fabrika sjemena za deset tona krmnog bilja, dvadeset hiljada kartica povrća i osam tona sjemena na liniji dorade u jednoj smjeni, te podatak da je fabrika raspolagala sa stotinu pedeset hektara uređenog zemljišta i kapacitetom za tov šest stotina junadi u turnusu, jasno je da su raspoloživi kapaciteti u poljoprivredi izuzetno veliki, ali neiskorišteni. Geografski položaj i prirodne karateristike područja opštine Derventa pružaju značajne mogućnosti za razvoj lovnog i seoskog turizma. Cijela teritorija bogata je divljači niskog lova a obronci Motajice poznati su po srnećoj divljači. I čista i nezagađena rijeka Ukrina koja protiče kroz Derventu bogata je ribom, a u letnjim mjesecima popularno izletište Dervenćana.
Vikipedija
 |
 |
| nekad | |
 |
 |
| sad |