Opština Pelagićevo je osnovana odlukom Narodne Skupštine Republike Srpske broj: 01 – 1499/92 od 16. septembra 1992. godine. Konstituisana je i počela sa radom 30. 01. 1993. Opština Pelagićevo je nastala od dijela teritorije prijeratne opštine Gradačac, koja je se nalazi na teritoriji RS, kao izraz narodne volje i nove društveno političke realnosti.
Utvrđeno je da je područje Posavine bilo naseljeno još u praistorijsko doba, što dokazuju razni predmeti pronađeni na lokalitetima Matić kod Tolise i Grbača u Slatini. Izuzetno značajno istorijsko nalazište jeste i nekropola Vučići u Četnici koja datira iz 1 500 godine prije nove ere. Iz ovoga se jasno može vidjeti da je dolina rijeke Save bila naseljena još u kameno, gvozdeno i bronzano doba. Ljudi su se ovdje naseljavali, jer je rijeka Sava predstavljala važnu saobraćajnicu, bila bogata ribom, kai njena pritoke, Tolisa, Tinja i Brka, a zemljište pored njih, iako često plavljeno, bilo je plodno.
Pronađeni novci (apolonija, drahma, denar) rimskih careva (Klaudija, Hadrijana, Valensa i drugih) u Tolisi i njenoj okolini, te razni predmeti i nakiti, govore da su početkom nove ere u Posavini bili Rimljani. U tom periodu Posavina je bila puna močvara, bara i ritova, ali je bila i plodna i bogata, pa su Rimljani radili na njenom isušivanju. Posle pada Zapadnog Rimskog Carstva Posavina potpada neko vrijeme pod vlast Istočnih Gota, a zatim Avara, sa kojima zajedno od IV do VII vijeka dolaze Sloveni.
U periodu od IX do XI vijeka nad posavskim područjem smjenjuje se vlast različitih država: Bugarske, Vizantije, Srbije i Maćarske. U doba jačanja bosanske srednjovjekovne kraljevine Posavina ulazi u njen sastav. Za vrijeme kralja Tvrtka I Kotromanića Bosna doživljava svoj vrhunac u teritorijalnom proširenju i tada prestaje bilo kakav uticaj Mađara na krajeve u Posavini.
Početkom XV vijeka Posavina ponovo dolazi pod vlast Mađara i ostaje pod njihovom vlašću sve do pada Bosne pod tursku vlast 1463. godine. Nakon toga, maćarski kralj Matija Korvin na na sjeveru Bosne formira Jajačko – Srebreničku banovinu, u koju naravno ulazi i Posavina.
1526. godine, posle bitke na Mohačkom polju, Turska je slomila Mađare i konačno učvrstila svoju vlast na području Posavine, koju više neće izgubiti sve do Austrougarske okupacije.
Prvi pisani istorijski spomenici koji se odnose na Posavinu potiču iz 1244. godine kada se prvi put pominje Terra Tolys (mutna zemlja), opisujući područje koje obuhvata prostor od rijeke Bosne na zapadu do rijeke Tinje na istoku i od Save na sjeveru do Spreče na jugu.
Do dolaska Turaka ovi prostori su bili slabo naseljeni, što se može objasniti činjenicom da je riječ o graničnom i nemirnom području, kroz koji su prolazili pljačkaški vojni pohodi i koje je inače zbog čestih poplava bilo podložno i raznim epidemijama. Međutim, kada su se Turci učvrstili na području Posavine, počeli su i sprovoditi politiku naseljavanja u cilju stvaranja pozadine za svoja dalja napredovanja.
Godine 1533. na ovom prostranom području nalazila su se samo četiri naselja (Gradačac, Bihać Glavica, Koprivnica i Modriča) sa ukupno 49 kuća.
Već 1548. godine u turskim defterima pored ova četiri naseljena mjesta pronalazimo i sledeća: Čremošnica ili Hramošnica (Tramošnica), Domanovci (Domaljevac), Hajsići (Hasić), Donji i Gornji Boki (Bok i Oštra Luka), Ogudovac sa Orlovim Poljem (Obudovac i Orlovo Polje), Tolisa Donja (Tolisa) i Žabar (Pelagićevo).
Kao što vidimo 1548 . godine prvi put se spominje Pelagićevo u istorijskim dokumentima kao naseljeno mjesto sa srskim stanovništvom u sastavu Gradačačke nahije. Isto tako, na ovom mjestu se spominju i još dva naselja sa područja današnje opštine: Tramošnica i Orlovo Polje.
Kao jedno od središta katoličkog življa na području Posavine, Tramošnica predstavlja jednu od najstarijih župa u Bosni. 1653. godine se direktno spominje pod tim imenom, ali je njeno postojanje svakako seže još dublje u prošlost. Iako postoje mnoge nedoumice i različite teorije oko naziva ovog naseljenog mjesta, najvjerovatnija verzija je ona da su joj naziv dali franjevci koji su dolazeći u ravnicu preko brda za ovo naselje imenovali riječima Trans Montes (preko brda), pa je ovaj latinski naziv posle sloveniziran u Tramošnica.
Na geografskim kartama iz 1719. godine nalazimo opet imena ovih naseljenih mjesta, ali i još neka: Gradaschatz (Gradačac), Imeonitze (Mionica), Turich (Turić), Schirmosnitza (Tramošnica), Orlopole (Orlovo Polje), Slatina (Slatina), Ledenitze (Ledenice), Izbar (Žabar, odnosno Pelagićevo).
Ovdje se pored naselja Pelagićevo, Tramošnica i Orlovo Polje, nalaze i Turić i Ledenice, takoće dijelovi današnje opštine.
Prvi pisani opis Pelagićeva dao je austrijski zastavnik Božić iz 1785. godine kada je prilikom akcije izviđanja prolazio kroz ova naselja:
„Selo sa približno 40 hrišćanskih kuća. Put vodi preko močvarnog jarka, širokog preko 30 koraka. U otvorenom polju sa mjestimično visokim drvećem i niskim grmljem, leži selo Matijevci sa 10 – 12 rasutih hrišćanskih kuća lijevo i desno od puta. Odavdje vodi put preko močvarne Briježnice, preko koje je postavljen drveni most – 50 koraka dug, na bunar u žabarskom polju, po kojem se rasprostrlo selo desno i lijevo od puta sa nešto šipražja.“
Danas se sa sigurnošću ne može utvrditi gdje se tačno nalazilo naselje koje je opisao zastavnik Božić, ali se pretpostavlja da je bilo negdje oko Janjića bunara. Za ovu se lokaciju smatra da je najstarija u Pelagićevu. Predanja govore da su tu nekada živjeli Mađari, pa se posle pravoslavni živalj naselio na bivše mađarsko stanište.
U periodu druge polovine XVIII i prve četvrtine XIX vijeka, na ovom području je bilo jako mnogo nedaća koje su prouzrokovane poplavama, sušama, epidemijom kuge, ali isto tako i sve težim životom pod turskom vlašću.
Istrošena turska imperija sve više je zapadala u unutrašnje krize koje su dovele do mnogobrojnih konflikata i nacionalnih buđenja porobljenih naroda. XIX vijek je predstavljao period jednog novog nacionalnog poleta, period sveukupnog narodnog buđenja koji je sve više postajao suprostavljen aktuelnim društveno političkim odnosima na Balkanskom poluostrvu.
Zbog svega toga, naredni period balkanske istorije obilježen je mnogobrojnim ustancima i snažnom otporu turskoj represaliji, a svi ovi značajni procesi svakako nisu mogli da zaobiđu ni područje Posavine, a samim time i današnje opštine Pelagićevo.
U maju mjesecu 1875. godine ovim područjima je proputovao poznati ruski istoričar Aleksandar Gilferding i tom prilikom zapisao da je Husein kapetan Gradaščević, zvani Zmaj od Bosne, imao u Posavini 13 sela i oko 1 300 porodica – kmetova. Od svojih podanika je beg oduzimao samo devetinu, pa je zbog toga prozvan „sirotinjskom majkom.“
1831. godine bosanski begovi su organizovali ustanak protiv centralne vlasti u Istambulu, na čijem je čelu bio kapetan Gradaščević. Mnogobrojno hrišćansko stanovništvo na ovim prostorima se pridružilo vojsci Huseina kapetana boreći se za sopstveno oslobođenje od turske vlasti.
1832. godine sultanova vojska nanosi poraz begovskoj vojsci u presudnoj bici kod Sarajeva, te kapetan Gradašćević napušta Bosnu i utočište pronalazi u Vinkovcima, na austrijskoj teritoriji. No ne zadugo, jer su ga tamošnje vlasti na zahtjev sultana morale isporučiti u Istambul, gdje mu se gubi svaki trag.
Njegov naslednik Tahir – paša 1847. godine postaje novi vezir Bosne i uvodi težak porez – trećinu, a uzimao je i harač za djecu u povoju, što je dovelo do sve većeg nezadovoljstva i otpora među narodom. U cilju prevazilaženja teškog stanja, narod Posavine i Semberije je pokušao da kroz peticiju upućenu caru u Istambulu poboljša svoj položaj i ukaže na neprihvatljivo ponašanje domaćih begova i njihovi grabežljivost. Međutim, peticija nikada nije proslijeđena do sultana, nego je ostala kod okružnih vlasti u Tuzli i Gradačcu.
Vođeni su i direktni razgovori u Travniku između Tahir – paše i knezova iz Gornjeg Žabara (Pelagićeva), Matića, Tolise i Donje Mahale, ali oni nisu urodili plodom, nego su čak zbog negodovanja na neprihvatljive stavove vezira tom prilikom ubijeni knezovi iz Gornjeg Žabara i Matića.
Otpor protiv terora turskih vlasti je sve više dobijao radikalne forme i sve više se širio među ovdašnjim stanovništvom, bez obzira na vjersku pripadnost. Da bi se na nekakav način smirilo stanje u zemlji, gradačački Nuredin – paša saziva skupštinu narodnih predstavnika u Gradačcu u avgustu 1858. godine na kojoj je pročitana naredba bosanskog vezira o obaveznoj trećini koja se mora davati. Sveštenik iz Gornjeg Žabara, Stojan Stojčević je prvi žestoko istupio na ovom skupu, suprostavljajući se vezirovoj naredbi, te je zbog toga sa ostalih 11 seljaka iz ovog mjesta, koji su bili sa njime, okovan i sproveden u Sarajevo.
Zbog ovakvog drskog ponašanja turskih vlasti povećavali su se i razni vidovi otpora prema njima, diverzije, zasjede i napadi na begovsku imovinu, što je sa druge strane izazvalo i nova hapšenja kmetova. Upravo je iz ovih podignutih tenzija počela buna u narodu.
Inače, još od proljeća 1858. godine počele su pripreme za podizanje oružanog ustanka koji je trebao da zahvati Posavinu, Trebavu i Semberiju. Narodni prvaci su pridobili protu Stevana Avramovića iz Orašja da preuzme vođstvo u buni, pa će po njemu kasnije ova buna i dobiti ime „Protina buna,“ koja će u Posavini ipak biti poznatija pod imenom „Lipička buna,“ zbog šume Lipik u kojoj se desila presudna bitka.
Prota je stupio u vezu sa fra Mikićem – Švabićem, gvardijanom u Tolisi, koji se prihvatio vođstva među rimokatoličkim življem. Najvažniji sastanak o pripremanju bune održan je u kasno proljeće 1858. godine u kući popa Stojana Stojčevića u Gornjem Žabaru, kome je prisustvovalo nekoliko sveštenika iz Posavine i Trebave.
Na sastanku u Gornjem Žabaru je odlučeno da se buna podigne u jesen 1858. godine, pošto se sabere ljetina. Predviđeno je da u ustanku učestvuju takođe zvornička i bijeljinska nahija, kao i čete iz Srbije. Prota Stevan i hadži – pop Petko Jagodić iz Vranjaka, kao dvojica glavnih vođa, trebalo je da pripreme sve što je za bunu potrebno.
Prve akcije Protine bune počele su u Orašju, paljenjem begovskih čardaka. Buna je u stvari počela stihijski, prije nego što je bilo predviđeno, pa samim time i nedovoljno pripremljeno, što će značajno uticati na dalji tok događaja i na sam ishod bune.
U Obudovcu su se 8. oktobra 1858. godine pobunjenici sukobili sa turskom vojskom i odnijeli značajnu pobjedu. Jedinstveno nastupanje naroda iz Tolise, Boka, Oštre Luke, Orašja, Slatine, Brvnika i Batkuše, nesumnjivo je u velikoj mjeri doprinijelo početnim uspjesima ustanika. Osokoljeni ovom lakom pobjedom u Obudovcu, ustanička vojska krene u pohod na Gradačac predvođena obor – knezom (šef knezova) Markom Panićem (Žabarcem) i u Pelagićevu se, u šumi Lipik, sukobila u sa turskom vojskom, što je poznato kao čuvena Bitka na Lipiku.
Ustanike su dočekale brojna turske snage, gdje je bilo i oko 3 000 „nizama,“ redovne turske vojske. Pobunjenička vojska je bila slabo naoružana (vile, sjekire i poneka puška „kremenjača,“ ali je zato moral bio na njihovoj strani jer su se borili na svojoj zemlji protiv turskih ugnjetača.
Takođe, ustanici su očekivali i dolazak pojačanja iz Tolise, Donje Mahale, Matića i Oštre Luke, ali na žalost ove dodatne snage nisu uspjele stići na vrijeme što je takođe imalo značajan uticaj na ishod presudne bitke Protine bune.
Pred pobunjenike je izašao Selim – beg Gradaščević i pitao ih šta traže. Bez izgovorene riječi Jovan Kalinović iz Gornjeg Žabara ispalio je hitac iz puške i skinuo bega sa konja. U tom momentu Turci okrenuše puške prema raji, a „nizami“ isukaše sablje i krenuše u juriš. Padoše prve žrtve sa obje strane i razjareni Turci navališe svom žestinom na slabo naoružani narod u lipičkoj šumi, gdje započe krvava borba prsa u prsa.
U početku je ustanička vojska pobjeđivala, ali je Turcima zatim stiglo pojačanje, „jedrenlije,“ tzv. rezervna vojska, što je preokrenulo tok bitke u korist Turaka. Turskom vojskom je u početku komandovao Tuzlić – beg, koga je ubio Lazar Đukić, glavni nišandžija iz Brvnika. U bici se posebno istakao hajduk Jovan Kalinović zvani Kalina iz Gornjeg Žabara, za koga se po predanjima pričalo da ga puške nisu mogle ubiti, ali su ga na Lipiku ubili koljem, zato što nije uspio pobjeći jer su mu se otkopčali kaiši na opancima.
Prema mnogobrojnim legendama i pričama koje su se isprele oko Bitke na Lipiku, takođe su se se u ovom krvavom okršaju istakli i barjaktar Jakov Živković iz Čović Polja, kao i Lazo Novaković i Lazo Nestorović iz Gornjeg Žabara. Svi oni su dali život za slobodu i nezavisnost našeg naroda, koja ipak tada nije mogla da bude ostvarena zbog neravnopravnog odnosa snaga u lipičkoj šumi.
Zbog nedostatka municije ustanici su se morali povući u dva pravca: prema Obudovcu i Orašju. Razjareni Turci su su krenuli za ustanicima, paleći srpska sela kroz koja su prolazili, a najgore su prošli žitelji Batkuše, Slatine i Obudovca. Tom prilikom je u Obudovcu spaljena niska drvena crkva sa svim inventarom i svetim knjigama.
Turska vojska se zatim uputila prema Orašju, gdje je došlo do novih borbi u kojima su učestvovali mještani tamošnjih sela, kao i preživjeli ustanici sa Lipika iz Gornjeg Žabara i Čović Polja. Međutim, i ovdje je su Turci odnijeli pobjedu i do temelja spalili Orašje, gdje je takođe zapaljena i crkva u kojoj je prota Avramović godinama okupljao pravoslavne vjernike. Svi koji nisu uspjeli pobjeći i koji su zarobljeni, pobijeni su u znak odmazde.
Bježeći od nasilja, narod se sklanjao u zbjegove. Jedan takav zbjeg je bio i u Gornjem Žabaru, koga je organizovao tadašnji knez Petar Rosić. Ova šuma u kojoj se krio narod dobila je ime Zbjegovi.
Nekoliko dana posle msloma Protine bune, likvidirana je i buna na Trebavi kojom je rukovodio hadži – pop Petko Jagodić iz Vranjaka.
Značaj Protine bune je izuzetan, zato što je ona u sklopu drugih buna i ustanaka toga doba imala veoma progresivan društveni karakter i svakako je znatno doprinijela potkopavanju i rušenju dotrajalog feudalnog sistema i dekadentne i represivne turske države.
Poslije ovih krvavih događaja u Posavini, centralna vlast uvodi nove reforme, ali one ovdašnjem stanovništvu ne donose ništa dobroga. Narod je i dalje ostao obespravljen, što će dovesti do novih pobuna i velikog Bosansko – hercegovačkog ustanka 1875 – 1878. godine, posle kojeg će konačno turska vlast biti trajno protjerana sa ovih prostora. Tada dolazi do Austro – Ugarske okupacije Bosne i Hercegovine, što će biti novo poglavlje u istoriji ovih krajeva.
Položaj kmetova u Posavini je bio veoma težak jer je to, uglavnom, bio bivši posjed Husein – kapetana Gradaščevića. U sklopu ukupne mjere otkupa kmetova, više se se puta u Istambulu raspravljalo o specifičnom problemu kmetova u Posavini pa je u vezi sa tim, godine 1856. poslan u Bosnu Ahmed Dževad – paša sa posebnim ovlaštenjima.
Stanje po ovom pitanju se ogledalo u tome da je zemlja bila podijeljena na čitluke (posjede) koje su kmetovi uzimali u najam kao napoličari ili na trežinu i četvrtinu. To su bili baštinski čitluci i kao takvi su se prenosili sa oca na sina, pa su ih seljaci smatrali svojim vlasništvom. Stvarni vlasnici su bili age i begovi.
Pošto je imao ovlaštenja, Dževded – paša je ponudio kmetovima sva zemljišta koja su obrađivali. Da bi bio olakšan taj otkup, ponuđeno je da se otplata izvrši u tri roka od po šest mjeseci.
Kmetovi su se u početku ustezali, jer nisu vjerovali u iskrene namjere ove ponude, ali su se kasnije uvjerili da to nije bila zamka. Među prvima koji su se otkupili bili su stanovnici Gornjeg Žabara, odnosno današnjeg Pelagićeva. Iste, 1863. godine, razletjeli su se seoski knezovi i organizovali prikupljanje novaca za otkup. Tražani novac je ubrzo sabran i predat, čime je stanovništvo Pelagićeva oslobođeno kmetovskih odnosa što je značilo nov kvalitet u životu i razvoju sela.
Zemljište je prodavano prilično jeftino, zato što je vlast u Istambulu željela da stvori nove ekonomske odnose i novi društveni sistem po ugledu na civilizovanu Evropu. Prema predanjima, u Gornjem Žabaru je neka baba Jerkovićka, koja je bila domaćin kuće, za jednogodišnji rod voćnjaka otkupila 30 hektara.
Slijedeći primjer Gornjeg Žabara, urzo su svoje zemljište otkupila i sela Gornja Zelinja i Tolisa (kod Gradačca). Pored ovakvih masovnih otkupa, bilo je i pojedinačnog otkupa zemljišta, naročito u srpskim selima.
Proces otkupljivanja nastavio se i kasnijih godina, pa i za vrijeme Austro – Ugarske, a godine 1910. velika većina seljaka bila se već otkupila.
Berlinskim kongresom 1878. godine Austro – Ugarska je okupirala Bosnu i Hercegovinu, a privremeni karakter ove okupacije je 1908. godine pretvoren u aneksiju. Opšte nezadovoljstvo novom okupacionom vlašću i njenim mjerama bilo je svakako karakteristično za ovaj kraj, a posebno ogorčenje izazvano je upravo aneksijom iz 1908. godine.
Ipak, u ovom periodu su postojao određeni napredak, što se posebno oslikava kroz gradnju prve namjenski građene škole u Gornjem Žabaru 1882. godine u zaseoku Starčevići, kao i 1911. izgradnjom nove škole u centru sela.
U 1911. godini poznati pisac i protivnik režima Petar Kočić je u 2 – 3 navrata boravio u ovom mjestu i razgovarao sa ovdašnjim uglednim ljudima. Ove posjete Gornjem Žabaru su bile u direktnoj vezi sa Kočićevim aktivnostima u Bosanskom saboru u okviru njegove grupe „Otadžbina“. Posle će i Gornji Žabar dobiti svoga poslanika u Saboru u ličnosti Stojana Stojčevića.
Pred sam rat, 1914. godine u Gornjem Žabaru je boravio, i sastajao se sa seoskim učiteljem Milanom Kukićem, i Miško Jovanović, aktivista „Mlade Bosne,“ koji je posle atentata na vojvodu Ferdinanda, osuđen na smrt i strijeljan. Ovo jasno ukazuje na činjenicu da je na ovom području očigledno bilo nekakvih revolucionarnih aktivnosti organizacije „Mlada Bosna.“
Veliki broj mještana ovog sela je učestvovao u Prvom svjetskom ratu u redovima austro – ugarske vojske. Mnogo ih je poginulo na ratištima širom Evrope. Pojave otpora odlasku u rat i pojave dezerterstva ispoljile su se brzo, zato što je uzaludnost žrtava bila jasna i tražio se način da se ne ide u taj tuđi rat.
Posebno je potrebno naglasiti dobrovoljce iz Gornjeg Žabara koji su se borili na Solunskom frontu u redovima srpske vojske i to: Timotije Spasojević, Risto Anđelić, Simo Davidović, Timotije Đorđić, Obrad Đuričić – Ilinčin, Pero Jeremić, marko Knežević, Cvijo Lazić, Marko Lađušić, Savo Marjanović, Cvetko Ostojić, Božo Pavlović, Stojan Radulović, Mojsije Sajlović, Marko Simić, Marko Kijanović i Jovo Udovčić. Pod Kozjakom su poginuli Pero Jeremić i Božo Pavlović, 16.09.1918. godine u vrijeme proboja.
Značaj ovih hrabrih ratnika je izuzetan, jer su svojim prisustvom dali snažan doprinos Pelagićeva i ovog kraja pobjedi nad omrznutom Dunavskom monarhijom. Od veličanstvenog proboja Solunskog fronta, neprekidnog potiskivanja neprijateljske vojske kroz balkanska prostranstva, iz bitke u bitku i pobjede u pobjedu, sve do Triglava marširali su ovi hrabri borci iz Pelagićeva u redovima pobjedničke srpske vojske. Rezultat njihovog zalaganja i požrtvovanja bilo je stvaranje nove države, Jugoslavije, države kakva na Balkanu nikada ranije nije postojala.
Dramatična istorijska dešavanja prouzrokovana sudarom tadašnjih kolosa koja su zahvatila čitavu zemaljsku kuglu, isto tako su snažno potresla i naše prostore, dovodeći ovdašnjo stanovništvo pred velika iskušenja i izazove. Sve protivrječnosti i konfuznosti krvavog rata na Balkanskom poluostrvu takođe nisu mogle da prođu mimo prostora Posavine i same teritorije današnje opštine Pelagićevo.
Usljed neposredne opasnosti od napada na Kraljevinu Jugoslaviju od strane Sila osovine, izvršena je mobilizacija rezervnog kadra, kojoj se odazvao i značajan broj rezervista iz Gornjeg Žabara. Svi oni su u aprilskom ratu učestvovali u oružanim sukobima protiv njemačkih snaga, a posle kapitulacije jugoslovenske vojske, pali su u njemačko zarobljeništvo, gdje su u logorima širom Njemačke proveli četiri godine.
Rasparčavanjem tadašnje Jugoslavije od strane fašističkih sila, Gornji Žabar je sa okolinom teritorijalno ušao u sastav Nezavisne Države Hrvatske. Pred opasnošću od genocida, od strane fašističkih elemenata NDH, u Gornjem Žabaru se formiraju i naoružavaju jake patriotske snage, koje su tokom čitavog rata uspjele da zaštite srpsko stanovništvo Gornjeg Žabara i okolnih srpskih sela Posavine od istrebljenja.
Od kraja 1941. godine, pa tokom čitavog Drugog svjetskog rata, Gornji Žabar je dao značajan doprinos NOB – u i revoluciji jugoslovenskih naroda, u kojoj je uzeo učešće veliki broj ovdašnjeg stanovništva.
Posle 1945. godine tadašnji Gornji Žabar je nekoliko godina imao status opštine, kao i danas, ali je posle u sklopu širih društveno političkih procesa ušao u sastav opštine Gradačac kao mjesna zajednica.
Posleratni period je obilježavala obnova i izgradnja zemlje, mnogobrojne radne akcije, gradnja objekata infrastrukture, stanova, škola, privrednih kapaciteta i podizanje ukupnog kvaliteta života stanovništva.
U periodu od 1946. godine na ovamo učestvovalo je oko 1 000 mještana Pelagićeva na raznim radnim akcijama širom zemlje.
Pelagićevo je u sve brigade gradačačkog sreza davalo otprilike po jednu četu. Najviše omladine i članova Narodnog fronta učestvovalo je na izgradnji pruge Gradačac – Modriča. Prema nekakvim dostupnim podacima učešće na saveznim akcijama kretalo se ovako: na izgradnji pruge Brčko – Banovići 20 brigadista, pruge Šamac – Sarajevo 150, Doboj – Banja Luka 40, Gradačac – Modriča 300, na izgradnji Auto puta Bratstvo – jedinstvo 110, na izgradnji hidrocentrale ablanica 15, na izgradnji Novog Beograda 200, na brani Spreča kod fabrike sode u Lukavcu 29, na sječi šume u Konjuhu 50, u rudniku Banovići 70, na iskopu kanala u Zenici 5, i u ostalim akcijama oko 50 lica.
Najveći broj ovih lica je učestvovao na po više akcija ili je ostajao na jednoj akciji u više smjena. Sa ovih akcija, mještani Pelagićeva su donijeli nekoliko stotina udarničkih znački i pohvala, a mnogima su one otvorile i put u svijet, pa su ostali na radu u industrijskim gradovima širom Jugoslavije
Posebno je značajno navesti akciju izgrađivanja Savskog nasipa pomoću kojeg bi se otklonila opasnost od poplava, a u kojoj su učestvovali mještani Pelagićeva zajedno sa mještanima drugih posavskih opština. Pošto ovaj poduhvat nije bio dovoljan da trajno otkloni opasnost od poplava, pristupilo se izgradnji Lateralnog kanala i pratećih objekata, što predstavlja prvi i najozbiljni projekat za odbranu ovog kraja od poplava. Rad na ovom izuzetnom projektu trajao je od 1967. godine do 1975. godine, a njegova opravdanost se posle sama pokazala otklanjanjem problema koje su do tada prouzrokovale poplave.
Već 1947. godine počela je akcija na izgradnji zadružnog doma, koji je za nekoliko mjeseci uspješno sagrađen na temeljima pred rat započetog sokolskog doma. U periodu jesen – zima 1953 – 1954. godine izvršena je dogradnja ovog doma, prije svegta zahvaljujući dobrovoljnim prilozima i radom svih kategorija stanovništva u selu. Najveći radni doprinos je svakako kao u svim akcijama dala omladina.
Izgradnjom ovog doma još više su u Pelagićevu oživile kulturne i sportske aktivnosti, tako da su u prostorijama Društvenog doma dzgo vremena bile i kancelarije kulturnih, omladinskih i sportskih organizacija.
Čitaonica koja se nalazila u Društvenom domu imala je velikog uticaja na proširenje kruga znanja mještana. Do izgradnje nove osnovne škole ovdje je bila i mjesna biblioteka, koja je posle premještena u školske prostorije. Već u julu 1959. godine ova čitaonica je dobila svoj prvi televizijski prijemnik , koji je ujedno bio i četvrti prijemnik po redu na području opštine Gradačac i prvi televizor u selu.
U to vrijeme je vladalo i veliko interesovanje za televizijski program jer je to bilo nešto novo, tako da se vikendom u čitaonici okupljao veliki broj mještana, pa je zbog malog prostora televizor prenošen u dvoranu, a ljeti i ispred čitaonice.
Veoma značajna akcija izvedena je 1947. godine kada je dovedena telefonska linija od Gradačca. U narednoj godini mještani Gornjeg Žabara su dobrovoljno gradili telefonsku liniju do Lončara, gdje je izvršeno priključenje na liniju Brčko – Orašje.
Iste, 1947. godine, mještani tadašnjeg Gornjeg Žabara su organizovali proizvodnju povrća za ishranu graditelja pruge Šamac – Sarajevo. Povrće se uzgajalo na tzv. Gojkovom polju i svakako je dobro došlo omladini n apruzi, a gest sam po sebi predstavljao je izraz solidarnosti i jedinstva sa graditeljima pruge.
Prve sijalice su u Gornjem Žabaru, odnosno Pelagićevu, zasijale 1950. godine. Tako je Pelagićevo postalo prvo selo u gradačačkom srezu koje je dobilo električnu rasvjetu.
Prvi ozbiljni zahvat na elektrifikaciji Pelagićeva izvršen je 1957. godine kada je od Gradačca izgrađen vod napona 10 000 V do novosagrađene stubne trafostanice 10 / 0,4 kV. Po obimu, dužini trajanja i poi težini uslova pod kojim je izvedeno, ovo je bila najveća akcija izvedena u ovom selu. Iste jeseni nastavljalo se razvođenje niskonaponske mreže, koje je uglavnom trajalo do 1968. godine, kada je osvijetljen i poslednji zaselak.
U početku je električna energija korištena samo za rasvjetu. Proširenjem broja domaćinstava i upotrebom energije za određene aparate, dolazilo je do slabljenja napona i kvaliteta snadbijevanja.
Zato je tokom 1973. godine vođena akcija od strane Mjesne zajednice Pelagićevo, Elektrodistribucije i Skupštine opštine za rekonstrukciju niskonaponske mreže. Nakon toga je učinjeno mnogo. Izgrađene su 4 blindirane trafostanice sa priključnim vodovima od 5 897 m i postavljena nova niskonaponska mreža u dužini od 7 856 m.
Na polju obrazovanja takođe se u posleratnom perodu krenulo u akcije unapređenja i izgradnje boljih uslova za pohađanje nastave. 1949. godine je postojeća školska zgrada iz 1912. godine dograđena za još jednu učionicu u jedan stan za učitelja. Zbog konstantnog povećanja broja učenika 1952, godine je izgrađena nova školska zgrada u zaseoku Ćendići.
Pošto su potrebe za obrazovanjem i školskim prostorom u selu stalno narastale, krenulo se veliku akciju izgradnje nove moderne školske zgrade u selu. Sama akcija je bila veoma široko zamišljena i naišla je na značajnu podršku raznih mjesnih, opštinskih i republičkih struktura. Napokon je 1969. godine izgrađena nova spomen škola „Vaso Pelagić,“ a iste godine je i Gornji Žabar promijenio ime u Pelagićevo, u čast velikog prosvetitelja i revolucionara rođenog u ovom mjestu.
Tada su obrazovne aktivnosti na području Pelagićeva doživljavale svoju punu ekspanziju. Nepismenih je 1971. godine bilo svega 18,9%, dok je u BiH procenat nepismenih iste godine iznosio 23,3%.
Velike perspektive ovom kraju stvorene su izgradnjom magistralnog puta Županja – Tuzla , koji pravcem sjever – jug prolazi i dijelom naše ošptine u dužini od 19 kilometara. Ovaj put je izgrađen 1967. i 1968. godine i imao je veliki značaj za ubrzani razvoj ovog područja. Isto tako, stanovnici ovog kraja su imali i drugu strenu okolnost da su se našli na pravcu i drugog magistralnog puta čija dionica ide iz pravca Bosanskog Broda, preko Modriče i Gradačca za Brčko, Bijeljinu i Šamac. Asfaltiranje ovog puta je počelo 1977. godine, a značajno učešće u finansiranju ovog projekta putem mjesnog samodoprinosa uzeli su mještani Pelagićeva, Turića i Mionice.
U tadašnjem Gornjem Žabaru je terenska ambulanta počela da radi još 1950. godine, kada je zaposlen jedan bolničar sa punim radnim vremenom. Posle izgradnje nove osnovne škole 1969. godine, za ambulantu se adaptiraju prostorije stare škole koje daleko više odgovaraju ovoj svrhi i gdje je ambulanta ostala sve do današnjih dana.
Posle završetka rata, na području današnje opštine Pelagićevo počele su se razvijati i privredne aktivnosti. U periodu 1947 – 1948. godine formirale su se četiri seljačke radne zadruge na području Gornjeg Žabara, gdje je bilo obuhvaćeno 470 domaćinstava. U 1948. godini ove zadruge su spojene u jednu koja se zvala „Vaso Pelagić“ i koja je bila najveća zadruga na području opštine Gradačac.
1957. godine je formirano poljoprivredno dobro „Napredak,“čiji su posjedi najvećim dijelom bili na području današnje opštine Pelagićevo. Ovo preduzeće je spadalo u red najvećih poljoprivrednih preduzeća u regiji Posavine.
70 – ih godina je izgrađen silos sa opremom za žitarice kapaciteta 10 000 tona i sušare kapaciteta 300 tona na 24 sata, u sastavu PD „Napredak.“
Značajno je napomenuti i eksploataciju šljunka koja je u to vrijeme na području Pelagićeva bila veoma značajno izražena.
U svakom slučaju, sve ovo jasno govori kakav je dinamičan bio društveni i privredni život na području današnje opštine Pelagićevo u vremenu prije poslednjeg rata.
