Dragoje Lukić

Dragoje Lukić

1927. – 2005.

Dragoje Lukić rođen u selu Miloševom Brdu pod Kozarom. Ustaničke 1941. imao je četiri razreda osnovne škole i dvije godine kovačkog zanata.

Učesnik NOR-a od 26. avgusta 1942, od dana kada su ga partizani oslobodili iz ustaškog logora za djecu u Jastrebarskom. Odrastao je u Petoj kozarskoj brigadi kao kurir, politički delegat voda, član Sreskog komiteta Skoja i Okružnog odbora Usaoja za Kozaru. U sedamnaestoj godini član KPJ; u sedamnaestoj godini ratni vojni invalid.

Radio u Upravi državne bezbjednosti, odnosno Saveznom sekretarijatu za unutrašnje poslove, i Muzeju revolucije naroda i narodnosti Jugoslavije.

U međuvremenu završio je školu Odeljenja zaštite naroda, maturirao u partizanskoj gimnaziji i diplomirao istoriju umjetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

Pisanjem se bavi od 1959. godine. Oblast njegovog interesovanja je NOR i socijalistička revolucija, posebno stradanje djece u fašističkim logorima i učešće u ratu najmlađih iz Bosanske krajine.

Pored knjiga „Ranjeno djetinjstvo“ (Rad, Beograd, 1961), „Sred Kozare tvrde ploče“ (Rad, Beograd, 1962), „Kozarsko djetinjstvo“ (Nacionalni park „Kozara“, Prijedor, 1976), „Kozara — istorijske fotografije“ (Nacionalni park „Kozara“, Prijedor, 1978) i „Rat i djeca Kozare“ (Narodna knjiga, Beograd, 1979) objavio je i znatan broj priloga, feljtona, sjećanja i dokumentarnih zapisa u raznim listovima i časopisima.

Na temu NOB i socijalističke revolucije realizovao je stalne izložbene postavke „Putevi pobjede“ (Bosanska Gradiška, 1979), „Borbeni put Pete kozarske brigade“ (Kasarna „Kozara“, Banja Luka, 1972), „Revolucionarna prošlost Podgradaca“ (Podgradci, 1976), „Dječji logor Jastrebarsko“ (Pionirski centar Jastrebarsko, 1982) i velike pokretne izložbe „Epopeja Kozare“ (Beograd, 1982) i „Jasenovac 1941-1945“ (Jasenovac, 1986).

Dobitnik je nagrade „4. jul“ Saveznog odbora SUBNOR-a Jugoslavije za publicistiku 1980. godine.

Nosilac je Ordena republike sa srebrnim vencem, Ordena zasluga za narod sa srebrnim zracima, Ordena bratstva i jedinstva sa srebrnim vencem, Ordena za hrabrost (dva puta), Ordena rada sa zlatnim vencem i Ordena rada sa srebrnim vencem i dobitnik društvenih priznanja — Zlatne plakete opštine Bosanska Gradiška i Plakete grada Beograda.

***

Niko u Evropi nije kao Lukić predano, savesno i objektivno istražio zločin nad decom od kojih su najmlađa bila u kolevci, a najstarija imala 14 godina.

De­ši­fru­ju­ći stra­vič­ni red­ni broj smr­ti, on je po­tvr­dio iden­ti­tet oko 80.000 ubi­je­nih de­voj­či­ca i de­ča­ka u Pa­ve­li­će­voj NDH. Ot­krio je nji­ho­vo ime i pre­zi­me, me­sto i go­di­nu ro­đe­nja, me­sto smr­ti i na­ci­o­nal­nost.
Svoj go­to­vo 50. go­di­šnji ne­u­mor­ni rad su­bli­mi­sao je u knji­zi „Bi­li su sa­mo de­ca“ u ko­joj je opi­sao stra­da­nje 19.432 de­voj­či­ce i de­ča­ka, či­ji ži­vot je zga­snuo u usta­škom lo­go­ru Ja­se­no­vac.

Dra­go­je Lu­kić je ro­đen u Mi­lo­še­vom br­du na Ko­za­ri. U le­to 1942. go­di­ne, za vre­me usta­ško-ne­mač­ke ofan­zi­ve, za­jed­no sa ce­lom svo­jom po­ro­di­com ote­ran je u lo­gor Sta­ra Gra­di­ška. Od sed­mo­ro Lu­ki­ća ubi­je­nih na ja­se­no­vač­kom stra­ti­štu, pe­to­ro su bi­la de­ca.
Tra­ga­ju­ći po­sle ra­ta za svo­jom bra­ćom i se­stra­ma, Lu­kić je u Za­gre­bu do­šao do kar­to­te­ke sa ime­ni­ma ma­lih lo­go­ra­ša, ko­je je iz usta­ške fa­bri­ke smr­ti spa­si­la gru­pa za­gre­bač­kih hu­ma­ni­sta na če­lu sa Di­a­nom Bu­di­sa­vlje­vić. Ta­ko je po­čeo nje­gov is­tra­ži­vač­ki rad. Ra­de­ći in­di­vi­du­al­no, o svom tro­šku, Lu­kić je jed­nom ce­lom po­ko­še­nom na­ra­šta­ju po­di­gao tra­jan spo­me­nik. Za svoj rad Lu­kić je do­bio mno­go­broj­na pri­zna­nja me­đu ko­ji­ma je i Zlat­na pla­ke­ta „Ve­čer­njih no­vo­sti“ za ple­me­ni­tost.

Izvor :Večernje novosti

Trebalo je da prođe više od tri decenije da se konačno utvrdi stravični spisak smrti djece sa područja Kozare: imena ubijene djece i imena njihovih roditelja, u kojima su mjestima i kada rođena, gdje su i kada stradala.

Evo bilansa tog zločina koji su izvršili ustaški i njemački krvnici. Za četiri ratne godine, od aprila 1941. do aprila 1945, iz 219 kozarskih sela i gradova ubijeno je i na druge načine umoreno 11.194 djece. Najmlađa su bila u pelenama i kolijevkama, a najstarija su imala 14 godina. Na najsvirepiji način ugašen je život 6.302 dječaka i 4.874 djevojčica. Za njih 18 nije bilo moguće utvrditi ime i pol. Ubijena su prije krštenja.

Po uzrastu, ubijeno je 738 četrnaestogodišnjaka, 819 trinaestogodišnjaka, 567 dvanaestogodišnjaka, 799 jedanaestogodišnjaka, 390 desetogodišnjaka, 580 devetogodišnjaka, 444 osmogodišnjaka, 555 sedmogodišnjaka, 692 šestogodišnjaka, 737 petogodišnjaka, 791 četvorogodišnjaka, 934 trogodišnjaka, 1.013 dvogodišnjaka, 951 jednogodišnjaka. Prevremena smrt najviše je pokosila dojenčad. Njih 1.195 imalo je tada samo nekoliko dana ili nekoliko mjeseci. Prosječna starost 11.194 ubijenih dječaka i djevojčica bila je 6,5 godina.

Po nacionalnom sastavu najtragičnije su prošli Srbi — 10.775. ubijenih. Na drugom mjestu su Romi — 310; ubijeno je 73 malih Muslimana, 15 Jevreja, 12 Hrvata, dok se za devetoro djece nije mogla utvrditi nacionalna pripadnost.

Za mladi naraštaj Kozare najkobnija je bila 1942. godina. Tada je ubijeno 9.443 djece. Masakr je učinjen u toku i poslije velike bitke na ovoj planini, koja je Kozaru pretvorila u legendu. Godine 1941. ubijeno je 212 djece, 1943. stradalo je 673, a godinu dana kasnije 799. Djeca sa Kozare su ginula i u 1945. godini. U posljednjim mjesecima rata, kada je neprijatelj bježao iz naše zemlje, ubijeno je 103 mališana.

Najviše djece sa Kozare progutalo je jasenovačko stratište. U Staroj Gradiški, Jablancu, Mlaki, Uštici i Jasenovcu — 5.683; u logorima za djecu (Gornja Rijeka, Jastrebarsko, Sisak), u transportima, zagrebačkim prihvatilištima i bolnicama — 3.254; u pokoljima izvršenim u rodnim mjestima i u zbjegovima na Kozari i Grmeču stradalo je 1.195 djece; od 16.500 Kozarčana protjeranih u Slavoniju, Moslavinu i Bilogoru ustaše su ubile 700 mališana; u logoru na Sajmištu kod Zemuna živote je izgubilo 234, dok se iz njemačkih dušegupki nije vratilo 19 djece.

Za izvjestan broj djece sa Kozare nije bilo moguće utvrditi mjesta njihovog stradanja niti humke gdje su pokopana.

Kakve je razmjere imao zločin nad djecom Kozare može se vidjeti i iz ovih primjera: na teritoriji opštine Bosanska Gradiška pred rat je živjelo 48.000 stanovnika. Svaki četvrti (11.595) pao je kao žrtva nacističkog i ustaškog terora. Među njima je bilo 4.444 djece. Kakav je masakr počinjen nad najmlađim naraštajem ove opštine pokazuju primjeri iz nekoliko njenih sela: Bistrica, 272, Vrbaška 264, Gašnica 380, Gornji Podgradci 487, Jablanica 403, Mokrice (malo romsko selo) 216, Trebovljani 243, Turjak 487, i tako redom satrven je najmlađi naraštaj iz 50 potkozarskih sela opštine Bosanska Gradiška.

Opština Bosanska Dubica po broju žrtava drži primat u drugom svjetskom ratu. Od 33.000 stanovnika, koliko je imala uoči rata, svaki drugi je žrtva ustaškog i njemačkog bezumlja — 14.287. Među njima je 4.149 djece. Ako se ukupnom broju žrtava doda i 3.404 poginula borca narodnooslobodilačkog rata, onda je dubička opština smanjena za 53 procenta svoga stanovništva. Statističari su utvrdili da je u legendarnom Knežpolju potpuno uništeno 513 seoskih domaćinstava, iz kojih niko nije preživio ni po muškoj ni po ženskoj liniji, i da je dubička opština tek osamdesetih godina dostigla predratni broj stanovnika.

Spisak smrti nevinih najdublja je rana na licu Kozare.

Izvor:Znaci.net