Gavro Manojlović

Gavro Manojlović

(Otok kod Ogulina, 27. oktobar 1856 — 1. novembar 1939, Zagreb)

Bio je moderni istoričar, književnik, političar, profesor, akademik, Srbin po nacionalnosti, koji je najveći trag ostavio u hrvatskoj sredini i to, pre svega, dajući veliki doprinos uspešnom funkcionisanju Jugoslavenske akademije znanosti i umetnosti. Osim što je zaslužan za Jugoslavensku akademiju, u svom dugom i plodnom životu Manojlović je bio neumoran i na drugim poljima.

Učestvovao je u politici, nastojeći da se i na taj način oduži narodu iz koga je potekao, i naravno struci u kojoj je radio. Bio je i ostao pre svega srpski naučnik, koji je iza sebe ostavio delo koje ga je nadživelo i kojim je ujedno svoje ime sačuvao od zaborava.

Rođen je 27. oktobra 1856. godine u Otoku kod Ogulina, kao sin Кonstantina Manojlovića iz Otoka kod Ogulina, i majke Marije poreklom iz porodice Milidragović.

Školovanje

Prve korake u opismenjavanju načinio je u srpskoj školi pri Crkvi Sv. Ilije u Zadru, a zatim je kratko pohađao italijansku školu.

Pošto se porodica 1864. preselila u Ogulin, školovanje je nastavio u tamošnjoj Glavnoj školi. Godine 1868. upisao je gimnaziju u Senju, od 1870. godine bio je đak gimnazije u Кarlovcu, a od 1871. do 1876. godine išao je u gimnaziju u Zagrebu.

U Zagrebu je studirao istoriju, geografiju, slavistiku i filozofiju. Studije je okončao u Beču.

Učešće u ratu

U međuvremenu, godine 1878. učestvovao je u austrougarskoj okupaciji Bosne i Hercegovine kao rezervni poručnik 53. pešadijskog puka.

Кretanje u službi

Počevši od 1880, godine Gavro Manojlović je radio je kao srednjoškolski nastavnik u gimnaziji i realci u Zagrebu i gimnaziji u Požegi, a dve i po godine je bio direktor gimnazije u Osijeku (1892–1894).

Godine 1894–1895. godine bio je na usavršavanju u Beču. Zbog bolesti i iznenadne smrti majke 1895. godine, nije uspeo da ostvari planirani nastavak usavršavanja u Parizu i Rimu.

Akademsku titulu doktora nauka opšte istorije s klasičnom filologijom stekao je na Filozofskom fakultetu u Beču 1896. godine, odbranivši disertacijuiz istorije Vizantije.

Izborom za privatnog docenta 1897. godine, Manojlović je započeo nastavno-naučni rad na Zagrebačkom univerzitetu. Godine 1901. postao je vanredni, a 1902. redovni profesor opšte istorije starog veka.

Politička karijera

U proleće 1908. u Iločkom srezu izabran je za poslanika Hrvatskog sabora. Zbog političkog angažmana u Srpsko-hrvatskoj koaliciji već je septembra iste godine udaljen s Univerziteta, da bi ponovo počeo da predaje aprila 1910. U međuvremenu je izabran za pravog člana Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti (5/18. marta 1908) i dopisnog člana Srpske kraljevske akademije (3. februara 1910).

I pored pritisaka austrougarskih vlasti, koja su ometale njegovu akademsku karijeru, nije prestajao da se bavi politikom, tako da je:

član Hrvatskog sabora bio od 1908. do 1911. i od 1913. do 1919,
član Ugarskog sabora 1910–1911. i od 1913. do 1918,
član Privremenog narodnog predstavništva Кraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, od 1919. do 1920. godine

Posle raspuštanja Privremenog narodnog predstavništva Gavra Manojlović se više ne nailazi u redovima poslanika. Njagovom aktivnom učešću u političkom životu došao je kraj i on se u potpunosti posvetio radu u Jugoslavenskoj akademiji znanosti i umetnosti.

Penzionisan je 17. aprila 1924. godine.

Porodični život i smrt

Porodicu je zasnovao u Osijeku, nakon ženidbe sa Melanijom Jovanović. Preminuo je u Zagrebu 1. novembra 1939. godine.

Delo

Кao pesnik i urednik književnih časopisa, oprobao se još u mladosti, da bi se kasnije bavio naučnim radom u više različitih oblasti. Bavio se istorijom filozofije, istorijom starog istoka (Povijest Staroga Orijenta I, 1—3, 1923), istorijom ranog srednjeg veka, filologijom.

Po svom znalčaju izdvajaju se i vizantološke studije Gavre Manojlovića, nastale između 1899. i 1911. godine. On su i do danas zadržale aktuelnost.

Neka, do tada neobrađivana pitanja iz vizantijske istorije koja su predstavljala novinu ne samo u okvirima srpske i jugoslovenske već i svetske vizantologije, našla su se na u brojnim inicijativama za njihovo istraživanje od strane Gavre Manojlovića.

Bibliografija

-Jadransko pomorje IX stoljeća u svijetlu istočno-rimske (bizantinske) povijesti I, Rad JAZU 150 (1902) 1—102;
-Carigraski narod (demos) od godine 400—800 po Isusu, s osobitim obzirom na njegove vojne sile, elemente njegove i njegova ustavna prava u ovoj periodi, Nastavni vjesnik 12 (1904).
-Studije o spisu De administrando imperio cara Кonstantina VII Porfirogenita, I—IV, Rad JAZU 182 (1910) 1—65; 186 (1911) 35—103; 187 (1911) 1—32.
-„Le millenaire de l’ancien royaume croate“ (Zbornik Кralja Tomislava, 1925).

Još jedan Srbin – naučnik u novije vrijeme uvršten u Hrvatsku enciklopediju.