„Bosanska vila“ 1891
Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 1931.
Glasnik etnografskog muzeja – Beograd 1934.god.
nastavak
nastavak
Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 1934.
nastavak
nastavak
„Bosanska vila“ 1887.
list. 1848.
Izvorno pjevanje na Kordunu pripada izvornom krajiškom pjevanju.
Ojka se na vrlo prostranom srpskom govornom području: U Dalmatinskoj zagori i Lici, na Baniji i Kordunu, u Hercegovini i Bosni. I u Crnoj Gori se svuda tako pjeva. Bjelopavlovići se pače hvališu da su oni izmislili taj način tremolovanoga pjevanja, a zovu ga zerzavanje. Brđanin za razliku od ravničarskog čovjeka, tek je na susjednom obronku imao prvog komšiju. Dozivali su se ojkajući. Glave pjevača obično su okrenute tako da im se glasovi sastaju tj. sukobljavaju.
Sa antropološkog stanovišta, interesantno je zapažanje Antuna Dobronića: „I putnik, i čoban, i žene u največoj osami ojkaju, a da uopšte i ne računaju na to tko ih sluša. Pjevaju naime za sebe…što govori o drevnosti ojkanja“.
Češki naučnik Ljudevit Kuba, u tekstu “Narodna glazbena umjetnost u Dalmaciji“ (Zbornik za narodni život i običaje južnih Slavena, Zagreb, 1899) kaže da je ovaj način pevanja “u pravoslavnim krajevima osobito obljubljen“. I dodaje: “S tim se slaže što ga u Hrvatskoj nalazimo samo kod pravoslavnih prebjeglica iz Bosne i Srbije. I u Crnoj Gori se svuda tako pjeva.“
Ovaj ključni fakat navodi i Antun Dobronić u svojoj poznatoj studiji “Ojkanje“ (Zbornik za narodne običaje i život Južnih Slavena, Zagreb, 1915). Dakle, hrvatski naučnik lično, usred Zagreba objavljuje istinu s početka dvadesetog veka, potvrđuje da u Hrvatskoj ojka pravoslavni svet! Zatim, Vladimir Dvorniković u tekstu “Psihogeneza epskog deseterca“ (Prilozi proučavanju narodne poezije, Beograd, 1936) piše da su mu pevači ojkače u Dalmatinskoj Zagori, oko Knina, na pitanje zašto tako čudno pevaju, kao da nariču, odgovorili da je to muški “plač za Kosovom!“ Ima li šta moćnije od ovoga! Kod Knina, da pripomenem, ima čak i mesto Kosovo.
***
U predgovoru knjizi Stanka Opačića Ćanice (Narodne pjesme Korduna, Zagreb, 1972) piše: “A kad bi se iscrpio repertoar tih novodonesenih pjesma, obično bi se prelazilo na pjevanje domaćih ojkača, što se zvalo i pjevanje ćirilicom“. Dakle, nesporno je da ojkanje pripada srpskoj tradiciji u Hrvatskoj. Ne isključujem mogućnost da su Hrvati od svojih komšija mogli delimično da nauče ojkati i to se moglo čuti.. Odnosno, današnji Hrvati koji u malom broju ojkaju time ustvari pokazuju svoje srpsko poreklo koje je prikriveno rimokatoličkim prekrštavanjem u prošlom i ranijim vekovima.
***
Još je Ljudevit Kuba zapisao: “I u Crnoj Gori se svuda tako pjeva, Bjelopavlovići se pače hvališu da su oni izmislili taj način tremolovanoga pjevanja, a zovu ga zerzavanje“. Ovom vrstom starog pevanja bavili su se i banjolučki akademik Vlado Milošević i sarajevski naučnik Cvjetko Rihtman. Oni donose razne naziv za ovu pesmu: preklapuša, pridjekuša, natezalica, vozačka, trzavica, brojevica… A za pevača koji započinje pevaniju kaže se da: prvači, srijeca, vozi, previja, ogiba, uginje, prigiba, prijekiva, jeca, joče, joda…
Nenad Grujičić
KUD „Petrova Gora“ – Oj,Korano
Izvorna grupa „Kordun“ Indjija – Pjesma i kolo