Manastir Krka
Manastir Krka smešten je na desnoj obali reke Krke, nedaleko od Kistanja, u Dalmaciji. Po živom narodnom predanju, koje potvrđuju istoričari crkve i letopisci, manastir je podigla 1350. godine, na mestu gde je apostol Pavle propovedao hrišćanstvo, u periodu kada je u ime svog maloletnog sina vladala Klisom i Skaradinom, Jelena, udovica Mladena Šubića i sestra cara Dušana.
U toku vekova ovaj manastir je pretrpeo nekoliko razaranja i zapuštanja, ali i obnova i prerada, pa njegova arhitektura nije sačuvana u svom prvobitnom stanju. Manastirski kompleks uobličen je u XVIII veku i sa manjim izmenama, do kojih je došlo naročito u XIX veku, sačuvan je dmanastir-Krka1o danas. Manastirska crkva, konaci, trpezarija i pomoćne zgrade zatvaraju malo unutrašnje pravougaono dvorište, koje je sa svih strana okruženo tremovima. U XVIII veku manastir je doživeo veliku obnovu. Sazidan je zvonik izuzetne veličine i kvaliteta, izmenjen je i znatno proširen oltar, a u samoj crkvi raskrčen je zapadni zid koji je zaklanjao pogled na središnji deo hrama.
Glavna manastirska crkva je posvećena arhanđelima Mihailu i Gavrilu i drugim bestelesnim silama. Crkva je sagrađena iznad pećine, za koju još zasigurno nije ustanovljeno kada je nastala, a ne zna se ni njena prava namena. Reč je o krečnjačkoj pećini nastaloj prirodnim putem, ali se vidi i učinak ljudi – pregradni zidovi načinjeni sigom. Zidovi u svim prostorijama su neukrašeni, osim što se ponegde može naći pokoji sada nečitljivi natpis i po neki simbol. U ovim podzemnim prostorijama, osim velikog broja grobnica, pronađeno je i nekoliko predmeta iz rimskog doba. Sve ovo bi moglo ići u prilog legendi da su prostorije, kao i grobnice, nastale u ranohrišćanskom periodu, kada su Hrišćani bili primorani da se skrivaju i vrše obrede u sličnim pećinama. U tom slučaju, ova pećina je verovatno bila povod za podizanje crkve baš na ovom mestu. Ove prostorije su mogle služiti i kao skrivnice od Turaka u XVI veku, u periodu kada su monasi bili ometani u bogosluženju unutar crkve, pa su bili primorani da grade crkvicu pod zemljom. Jedan deo te pećine, episkop Stefan Knežević preuredio je 1876. godine u manastirsku kapelu posvećenu Svetom Savi. Kapela se najvećim delom proteže ispod današnje priprate.
Sadašnja crkva je oblika sažetog upisanog krsta, a sastoji se od dve celine nejednakih osi. Istočni deo čini oltarski prostor i centralni deo nadvišen kupolom. Taj centralni deo nadograđen je u XVI veku na neku stariju građevinu koju u najvećoj meri čini današnja priprata – zapadni deo, dosta uži od istočnog dela crkve. Pripratu prostorno čine tri traveja. Srednji travej je najširi i u njega vodi glavni ulaz u crkvu. Da li je sadašnja priprata bila zasebna celina ili je predstavlja ostatak neke prethodne građevine koja se nalazila na ovome mestu, nije poznato, ali je vrlo moguće da njeni donji delovi pripadaju građevini nastaloj 1350. godine.
Ikonostas manastira Krke nije ni hronološki ni stilski jedinstvena celina. Zajedno sa nadverjem i ikonama na carskim dverima, ovaj ikonostas broji 55 ikona, koje su nastale od XV do XVIII/XIX veka.
U bogatoj manastirskoj biblioteci se čuva više od 50 bogoslužbenih knjiga nastalih u vremenu od XIII do XVIII veka. Svakako bi trebalo istaknuti jedan od najstarijih srpskih srednjevekovnih rukopisa – Mikropoljsko četvorojevanđelje, Trebnik sa iluminacijama, Zbornik bogoslovskih tekstova i druge. Kroz svoju dugu prošlost ovaj manastir je bio i prepisivački centar.
O bogatoj istoriji manastira Krke govori i manastirska riznica. Dragocenosti po broju, umetničkoj izradi i istorijskom trajanju, ubrajaju se u najvrednije rizničke celine Srpske Pravoslavne Crkve. U riznici se čuvaju ikone koje su nastajale u periodu od XV do XX veka, kao i veliki broj bogoslužbenih predmeta i svešteničkih odeždi.
Godine 1615. mitropolit dobrobosanski Teodor, blagoslovio je da se u manastiru Krka osnuje bogoslovska škola. Ovo bogoslovsko učilište do sada je iznedrilo na stotine pravoslavnih sveštenika, veliki broj monaha i desetine uglednih episkopa. Sa manjim prekidima njenog rada, ova škola radi i danas. Dolaskom na tron Eparhije episkopa Fotija i novog bratstva manastira Krke, počela je 1998. godine obnova duhovnog života u Krki u vrlo teškim uslovima, a početkom rada Bogoslovije Sveta Tri Jerarha, 2001. godine, manastir je nastavio i svoju prosvetnu misiju na prostorima Dalmacije i čitave.