Manastir Sveta Ana
Manastir Sveta Ana nalazi se kod sela Donja Vrijeska blizu Daruvara (Hrvatska). Manastirsku crkvu podigao je 1412. godine vlastelin Benedikt Nelepić za monaški red pavlina. Po stilskim odlikama crkva je podignuta u gotskom stilu, prilikom obnove u XVIII i XIX vijeku izmijenila je svoj prvobitni izgled.
Dolaskom Turaka pavlini napuštaju manastir Svetu Anu. Manastir je zapušten i vremenom pretvoren u ruševinu zaraslu raznim rastinjem. Poslije oslobođenja Slavonije od Turaka patrijarh srpski Arsenije Čarnojević dolazi na ruševine svetoanskog manastira.
Godine 1730. pakranski kaluđeri, na čelu sa igumanom Nićiforom Jovanovićem, uz pomoć okolnih mještana obnavljaju zapustjeli manastir. Po sačuvanim zapisima prvog dana bilo je 150, a drugog 60 krčilaca, koji su sa pakranskim monasima sjekli šiblje i drveće.
“Kada su prokrčili do unutra – piše u Ljetopisu manastira Pakre iz 1758. godine – našli su tamo gustu šumu, kroz koju čovjek nikada ne bi mogao proći i unutra su poznali da je to nekada bila crkva… i pred oltarom na zidu viđele su se naslikane ikone, za koje su nam isti časni oci govorili da je grčko slikarstvo, jer se vidio grčki potpis.”Kada su uredili crkvu, pakranski kaluđeri podnijeli su grofu Lokateli, komandantu Slavonije, molbu da im dozvoli da staru crkvu Svete Ane, gđe već 27 godina vrše bogosluženje, prekriju daskama. Svojom rezolucijom iz 1731. godine Lokateli je odobrio ovu obnovu, ali se ovome suprotstavila Rimokatoličaka crkva, pa je crkva 1732. godine, po naredbi Lokatelija, zapečaćena.
Srpski mitropolit Vićentije Jovanović obratio se molbom 1733. godine Dvorskom ratnom savjetu da se pakranskim kaluđerima dozvoli da obnove i da se nastane u manastiru Svetoj Ani. Konačno, 30. oktobra 1733. godine Dvorski ratni savjet donio je odluku da se crkva ustupi pakranskim kaluđerima. Crkva je obnovljena i 25. januara 1741. godine osveštao je episkop pakrački Nićifor Stefanović.
Godine 1745. pavlini su podnijeli zahtjev da im se prizna pravo vlasništva na svetoanski manastir; taj proces uzeo je široke razmjere, tako da je carica Marija Terezija naredila 1757. godine da taj spor riješi Ugarsko kraljevsko namjesništvo. Spor je konačno riješen kod Banskog stola u Zagrebu; pavlinima je priznato pravo pretenzije na manastir, ali se i dalje manastir ostavlja u posjedu pravoslavnim monasima.
Zbog malog broja monaha manastir je 1775. godine pripojen manastiru Pakri. U manastiru je ostao samo jedan kaluđer koga su 1792. godine na zahtjev spahije Jankovića na silu izgnali iz manastira, a konak i crkvu opljačkali. Jankovići, daruvarske spahije, sve do sredine XIX vijeka uzurpirali su pravo na manastirsku imovinu, a crkvu su pretvorili u staju. Zalaganjem episkopa pakračkog Stefana Kragujevića i podrškom Ivana Kukuljevića, započeto je s obnovom crkve i manastirskih konaka. Krajem decembra 1859. godine, po nalogu spahije Jankovića, rastjerani su radnici, a materijal je odvezen. Ovaj tužni čin opjevao je 1859. godine pop Skender iz Velike Barne u pjesmi: “Svete Ane novo stradanije 1859. mjeseca dekembrija.” Poveden je sudski spor i 1860. godine Jankovići su izgubili parnicu, manastiru je vraćeno sve što su oduzeli i još poklonili 828 jutara šume. Poslije ovog izmirenja obnovljena je crkva: stavljen je novi krov i urađen je drveni zvonik. Novu obnovu crkva je doživljavala 1904, a 1906. godine ugrađen je novi ikonostas.
U blizini manastira nalazi se čudotvorni izvor “Svetinja”
U manastiru se svake godine održava veliki sabor 7. avgusta.
O manastiru Svete Ane danas brine mati Magdalina koja je igumanija manastira. Kako manastir Svete Ane nema svoje groblje u manastiru niko nije toliko živio da bi tu i umro. Kroz istoriju, kada bi manastir Sveta Ana opustio, o njemu su se brinule monahinje iz manastira Pakre.
Manastirska crkva je danas u teškom stanju: krov prokišnjava i postoji opasnost da se sruši, a zidovi crkve su uslijed vremenskih nepogoda kako unutra tako i izvana teško oštećeni.
Zbornik Matice srpske, Novi Sad