Vojin Komadina

Vojin Komadina

(Karlovac, 1933. – Beograd, 1997.)

Vojin Komadina rođen je 1933. godine u Karlovcu u Kraljevini Jugoslaviji, a u Beograd je sa roditeljima došao kao izbjeglica za vrijeme Drugog svjetskog rata, kako bi se sklonili od ustaških zločina.Njegov otac Dušan Komadina je bio oficir Vojske Kraljevine Jugoslavije, a nakon rata tehnički direktor Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu, i Narodnog pozorišta u Tuzli. Majka mu se zvala Milena, djevočjačko prezime Dubajić.

Srednju muzičku školu „Stanković“ završio je u Beogradu, dok je prvi nastup kao kompozitor imao u Tuzli 1954. godine. Muzičku akademiju Univerziteta u Beogradu upisao je 1955. godine, a 1957. godine prelazi u Sarajevo na Muzičku akademiju, gdje je diplomirao 1960. godine.

Bio je dugogodišnji profesor na Muzičkoj akademiji u Sarajevu i član Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske od njenog osnivanja.

Preminuo je u Beogradu 9. februara 1997. godine.

NAGRADE I PRIZNANJA

Jos kao student dobitnik je nekoliko nagrada. Prva nagrada je prvonagradena kompozicija na II medunarodnom takmicenju horova i horskih kompozicija u Torinu (Italija) 1958. Nagradu je dobila II RUKOVET. Te iste godine Komadina je postao clan Udruzenja kompozitora BiH.

Za svoj stvaralacki rad Komadina je dobio veliki broj nagrada i priznanja . Prva nagrada datira iz studentskih dana (1958), a poslednju nagradu kompozitor je dobio za svoje poslednje djelo, solo pjesmu „Bojana, djevojko“,1996. Te brojne nagrade i priznanja, medu njima znatan broj vrlo prestiznih, svakako govore o znacaju kompozitora, tj. njegovog stvaralastva.

Na konkursu Saveza KUD BiH 1959. dobija dvije nagradre za horske kompozicije („Dunja“ i Mala horska svita).

Na IV Takmicenju studentskih horskih kompozicija 1960. god. u Zagrebu dobitnik je prve nagrade za 1. RUKOVET.

Slijede brojne nagrade na raznim Konkursima i izvan njih. Nagradivana su djela razlicitih zanrova, od muzike za djecu do muzicko-scenskih dijela:

• tri nagrade na Konkursu za djeciju pjesmu RTB
• tri nagrade JRT na Festivalu jugoslovenske muzike na radiju (1966, 1968. i 1972.)
• vise nagrada Udruzena Kompozitora BiH,
• dvije Mokranjceve nagrade za horske kompozicije (1964. I 1972.)
• Sestoaprilska nagrada grada Sarajeva za balet Satana (1972.)
• Nagradu 4. jul za kantatu « Iskre» (1974.)
• Sterijina nagrada za scensku muziku u drami Kuca oplakana (1972)
• najvisa republicka nagrada BiH 27. jul za cjelokupni rad (1980)
• nagrada Josif Marinkovic 1996. godine, za „Bojana, djevojko“, poslednje kompozitorsko djelo.Nagrada Radio-televizije Beograd za dečju pesmu 1963.
• Mokranjčeva nagrada, koju mu je dodijelio Savez udruženja kompozitora Jugoslavije 1964.
• Nagrada Jugoslovenske radio-televizije za kompozitorski rad 1968.
• Nagrada Jugoslovenske radio-televizije za „Pesme jednog kaluđera“ 1966.
• Nagrada „Stevan Mokranjac“ za Sedmu rukovet – „Pjesme Janje Čičak“ 1972.
• Nagrada saveznog fonda SUBNOR-a „4. juli“ 1974.

KULTURNA SREDINA I NJEN UTICAJ NA MUZICKI JEZIK KOMPOZITORA

Na jugoslovenskoj muzickoj sceni druge polovine XX vijeka uticaj evropske avangarde nije se istovremeno odrazavao u svim kulturnim centrima. Logicno je da su prednjacili Beograd, Zagreb i Ljubljana kao razvijenije sredine, dok se u ostalim centrima – Sarajevu, Skoplju, Titogradu, taj uticaj ispoljavao sa zakasnjenjem. Komadina je, zivjeci u Beogradu, dosta rano poceo dobijati informacije o savremenim zbivanjima na evropskoj muzickoj sceni. Prelaskom u Bosnu on nije prekinuo generacijske kontakte iz beogradske sredine, a dosta intenzivne kontakte imao je i sa zagrebackim muzickim krugovima. Upoznavanju evropske avangarde doprinijeli su i direktni kontakti sa nekim od najznacajnijih imena tadasnje muzicke scene – D. Ligeti, K. Stokhauzen, M. Kelemen, sto je doprinijelo da se u njegovom stvaralastvu relativno rano pocinju nazirati uticaji modernog muzickog jezika.

STILSKE FAZE U OPUSU VOJINA KOMADINE

Mozemo konstatovati da kompozitorov opus nije sveobuhvatno sagledan i analiticki prikazan do danas. Ne postoje pozeljne relevantne muzikoloske analize i misljenja, tako da ovo podrucje ostaje otvoreno.

Postoje neki izvori koji se have ovim aspektom opusa i na toj osnovi bazirana konstatacija o dvije dominantne karakteristike citavog opusa:

– oslanjanje na folklor i kulturno naslede i

– otvorenost za savremeni muzicki jezik.

Ove odrednice na odreden nacin karakterisu citav opus, ali nisu podjednako prisutne u pojedinim fazama.

Odredeni kompozicioni nacin misljenja namece se kao karakteristican u odredenom stvaralackom periodu, grupise odreden broj djela i cini ih aktuelnim na specifican nacin. Te karakteristike odreduju

pojedine stilske faze opusa, ali je najcesce tesko povuci jasne linije razgranicenja. Logicno je da jedna faza (sazrijevanjem) priprema slijedecu, a iskustva prethodne ostaju kao kreativno nasljede naredne faze. I u opusu V. Komadina na ovakav nacin se moze napraviti podjela na nekoliko faza:

Prvom fazom mote se smatrati period studentskih dana, a ona zavrsava I klavirskim koncertom (diplomski rad). Kompozicije iz ovog perioda dozivjele su dosta javnih izvodenja i nagrada, a pomenuti koncert je vrlo cesto i uspjesno izvoden u narednom periodu. Ovu fazu karakterise nacionalno-romanticarski valer.

Drugom fazom moze se definisati period do sedamdesetih godina. U tom periodu je nastao znatan broj djela razlicitih kategorija, neka od njih vrlo znacajna: Koncertantne improvizacije, „Boje i trajanja“ (simfonijska), „Ruka do ruke“ (koreografska svita), II gudacki kvartet, Mikro sonate (karnerna), Refreni I i II (solisticka), rukovet „Potkozarje“… Pocetni period ove faze nosi odlike neoklasicizma, ali je u kasnijim djelima sve vise evidentna primjena avangarnog muzickog jezika.

Trecom stvaralackom fazom mote se (okvirno) smatrati vremenski duzi period od preko dvije decenije. U svakom slucaju to je period koji po kvalitetu i kvantitetu opusa predstavlja zrelu i najreprezentativniju fazu kompozitora. Pocetna tacka moze se vezati za I Simfoniju „Most“ (1970), a druga okvirna za balet „Dervis i smrt“ (1990).

Tu su jos mnoga znacajna djela kojima se kompozitor predstavio posebnom kreativnoscu i autenticnim muzickim izrazom – jos tri cjelovecernja baleta, II klavirski koncert, simfonija „Njegos“, Preludijum „Modra rijeka“ i „Beli andeo“, „Smrt majke Jugovica“ i mnoge znacajne kompozicije horske, kamerne i solisticke muzike.

Prema raznovrsnim muzicko-izrazajnim sredstvima koja su primjenjivana u pojedinim djelima iz ovog perioda mole se govoriti o stilskom pluralizmu kao odrednici ove faze. U tom kontekstu evidentna je i najava stila tzv. nove jednostavnosti, kojorn se odlikuju skoro sva djela nastala iza devedesetih godina XX stoljeca.

Zadnja stvaralacka faza, vremenski kratka, sadrzi zavidan broj naslova – od „Opela jasenovackog“ i II freske za simfonijski orkestar „Sveti Sava“ (1991/93) do „Tuznih pjesama“ i solo pjesme „Bojana devojko“.

Nedovoljna vremenska distanca, raznovrsnost stilsko – tehnickih postupaka i pokusaji iznalazenja novih izrazajnih sredstava u muzici druge polovine XX stoljeca, posebno u vremenu koje se poklapa sa zrelom stvaralackom fazom Vojina Komadine, prepreka su za validnu stilsku i drugu kvalifikaciju tog stvaralastva.

Moglo bi se zakljuciti da je Komadina, u tim i takvim uslovima to nove tendencije uspjesno povezao sa tradicijom i tako dosegao autentican muzicki govor.

Stvaralački opus

• Opelo jasenovačko
• Satana
• Rukovet – Potkozarje (svita za mesoviti hor)
• Tražim pomilovanje (1986)
• Beli anđeo – freska za simfonijski orkestar (1987)
• Trotinet
• Oda Lovćenu (1951)
• Prva rukovet – Pesme sa Kosova
• Šematički nokturno
• Trešnjev cvet (1954/69)
• Peta rukovet – „Makedonska“ za mješoviti hor (1960)
• Simfonijeta za gudače (1958/59)
• Koncert za klavir i orkestar br. 1 (1960)
• Pogled (1963)
• Telegrafske basne (1964)
• Nezgoda (1961)
• Pečalbari (1964)
• Koncertantne improvizacije (1964)
• Glose sa margina Srećkovićevog evanđelja (1972)
• Smrt majke Jugovića (1973)
• Nijemo glamočko kolo (1975)
• muzika za TV seriju Porobdžije (1975)
• Kasandra (1976/83)
• Koncert za klavir i gudački orkestar br. 2 (1978)
• Pet preludijuma za klavir (1978)
• Otac Grmeč (1979)

Intervju za TV Crne Gore iz 1995. Komadina govori o kraju zivota u izbjelistvu iz Sarajeva, o gubitku i razlozima za nastavljanje rada.

https://www.youtube.com/watch?v=rbRyoaLMmh8